|
—Olerti—
Guruz bidea
(Euskal Samiñaren)
Egarin
«Un miserere cantado en común por una muchedumbre azotada
del destino vale tanto como una filosofia».
Unamuno. («Sentimiento trágico de la vida».)
SARRERA
...ut sequamur vestigia ejus
Bidelagun oñaze
ekatzan eskua, naraman
Yesugana gurutzez lortua.
¡Antzeztu dezadala
Gurutziltzatua,
ta Arekin bat merezi
Piztea, Zerua!
I egonaldi
YESURI GURUTZERAKO EPAIA
Illi autem clamabant: tolle, tolle...
(Jon. 19,15)
Atzo ta gaurko iskanbil ori
alperrik dabil aierrez
zure eriotza eska ta osko.
¡Yainko zera; Zu iltzerik ez!
Gizatasuna soil ken zizuten
pizteko orpoa emanez...
Onatx Euskadi!, yabetasuna
«tolle»ka ken diotenez,
erritasuna berpiz deiozun
datorkizu guruzbidez.
Eusko-samiñaren aldarriak:
Agur, dolorezko Ama larritua,
gure errukiz urtua:
¡Ona Bion lagun, Erri nekaldua!
II egonaldi
YESU GURUTZEZ...
¡O crux, ave, spes unica!
In hoc signo vinces.
Erri zaillenak nun euldu diran
irakurtzen dan liburu,
oñaze-zalen biotz-ederra
zure aztunak neurtzen du.
Yesuk laztanduz biur zinduan
gizonaren Eros-gallu...
Agur, Gurutze Deuna, atozkigu
besarka zaitzagun estu!
¡Gure eliz-mendi itozorien
azken-aingura, soilki Zu!
Eusko-samiñaren aldarriak.
«Orra zure seme»: Kriston agindua.
Erpin bakoitzeko gurutzen oiua:
«¡Ona zure seme Menderri yopua!»
III egonaldi
LENENGOZ ERORTZEN DA
si tamen compatimur ut et
glorificemur (2 Tim. 3, 12)
Bein-berriz yausi, bein-berriz yeiki,
pekatuen zamapean,
oñatzik oñatz or garraizkizu
Nekaldia arin najean.
Zorion-zale zeraten danok
—zeniñon Zuk bein batean—
eldu Nigana, Nigan arkiko
duzute gura ainbatean.
¡Munduak uka digun kupira
lurra-yuok zure Itzean!
Eusko-samiñaren aldarriak.
Il baño len iltzat uztako Erria
bide-bazterrean ona elbarria,
Ama bat bear-ta Zugona yarria...
IV egonaldi
YESUK AMA YARRUGITEN DU
Eja Moter, fons amoris,
me sentire vim doloris
fac, ut tecum lugeam.
Opa ta topa. Gure Edestiak
bear zun Ama idoro du.
—«¡Ona Arantzazu, euskal-Golgota!,
¡euskal-Kalbario santu!»
Eta gizaldi etengabeak,
Iñigo dugula buru,
zirgillu latzez, gurutzez, katez...,
igo ta igo gatozkizu.
Eusko-nekaldiaren Amatzat
zaude bai or Arantzan-zu!
Eusko-samiñaren aldarriak.
«Orra zure Ama»: ¡bai egi gozoa!
Uxue, Estibalitz, Begoña, Ainhoa,
Arantzazu, Lourdes... ¡Bai egi naroa!
V egonaldi
ZIRENE'KOA GURUZKETAN LAGUN
...tollat crucem suam
et sequatur me.
Oñaze dugu gizakumeok
Adan ta Ebe'n ondare;
Aren menpeko gera ordutik
aur ta gizon, zar ta gazte.
Yainkoarekin aiskidetzerik
ez odol-ixurtza gabe;
ta ala, Semeak zun oro yaurtiz
gurutzetik gure alde,
«Sitio» —ziñon, denok gindezen
bere miñen zorikide...
Eusko-samiñaren aldarriak.
Gurutze-lorrean, lei ta alegin oroz,
edestian-gora zure lagun gatoz
Loiola, Legazpi, Xabier, Elkanoz...
VI egonaldi
BERONIKAK ZAPIZ ARPEGI GARBITZEN DIO
beati qui lugent, quoniam
ipsi consolabuntur
¡O Euskalerri, gure Euskalerri,
ezbearretan zaildua;
orra beinberriz zure izen ona
arerioek loitua...
¡Poztu, alare, Yesurenakin
opalduz zure iltamua!
Izango duzu Beronikan bat
arpegi nork garbitua...
¡Negar egiten dakitenentzat
dago Zerua agindua!
Eusko-samiñaren aldarriak.
Irureun Hernanin il kristau ta apaizak;
debekua aientzat gurutz, obi, mezak...
¡Ez gaitzala ain gogor aantzi Elizak!
VII egonaldi
BIGARREN ERORIALDIA
adimpleo ea quae dessunt
possionum Xti (Col. 1,24)
Bat, bi, iru aldiz erori-ala
Ama on orrek gu yaso,
Gurutzetik bein Seme illa altzoan
ar zenun bezin maitaro...
Yesu aretxek aldapa-gora
atzetikan utzitako
odol-apurño gaituzu ¡Ama!,
Aren gorpuzki ta ataltxo...
¡Zure errukiak gure gauzeza
altxa beza Zeuganaño!
Eusko-samiñaren aldarriak.
Samariar On oi, ¡atoz laguntzera!,
—Lebitak, gotzaiak, bost axola, aurrera...—
¡iguzu besoa yeikiko ba'gera!
VIII egonaldi
YESUK EMAKUMEERI SOLAS
super vos ipsas flete et super
filios
—Ez niri negar, zeoiri baizik,
emakume urrikaldunak.
Kupitu zeon buru ta seme;
¡zuek bai errukizunak!
Irutan eman zidan negarrak;
bein, zuen etorkizunak;
bai, Yerusalem errudunaren
erraustu-bear itunak...
ta, laugarrenez, orain..., Gernikak!,
azken «yudu» euskaldunak!
Eusko-samiñaren aldarriak.
Katoliko-izena ebatsi ta uka,
gorri ta siñausle ohoretxon truka.
Ixo, Ama. «Eusko-negarra» non buka?
IX egonaldi
LAUGARREN LURRA-YOTZEA
semen est sanguis christianorum.
Oraindik ere entzuten gaude
«Delenda est...» —deadarra,
Txerren-indarrei oska ta aginka
euskaldunen iñularra...
Erroma-azpitik, lurpea astinduz,
len-martirien Biltzarra
mundu guzira zabal zenuan;
¿Zergatik ez euskotarra?
¡Inka ontatik yarei gaitezen
¡Anai! iguzu oldarra!
Eusko-samiñaren aldarriak.
Yesurenak iru. Iru zure Erriak,
karlatar gerretan, yausi-eroriak.
Bergara, Gernika..., ¿zenbat, salkeriak?
X egonaldi
YESU BILLOTZIK
exivit ergo Pilatus foros,
et dicit eis: Ecce homo (Jon.19,5)
«¡Orra Gizona!», listukatua
Yainko-begien dirdaia,
aragi-litsez zauri gorritan,
giza-itxurik ez ia-ia...
«¡Ona Erria», lurbira-aurrean
ain gabe, lander, deslaia...
Gu ain gabe ta zotz-eginda
arro gure soñekoz etsaia...
¿Onen billotzik nai al ginduzun?
¡Egin bedi zure naia!
Eusko-samiñaren aldarriak.
¡Zure ederrez yantzi gure itxas ta mendi!
¡Zure graziz yantzi gure uri ta sendi!
¡Zure izenez yantzi... «agota» au: Euskadi!
XI egonaldi
YESU GURUTZEAN YOSIA
Xto confixus sum cruci
Anbat alditan laztanduriko
zuntoiari orra yosi,
samurragoa zitzaizun-arren
iltzezko oe ori utzi...
Bizkaian dugun Areitz Deunari
sendo-zindo nai guk eutsi,
arixe lotuz, erdalkerira
yun ez gaitezen igesi...
arixe lotuz, Zuri deitzeko:
«ez gu, Zu gu-baitan bizi!»
Eusko-samiñaren aldarriak.
Areitz, Areitz Santu!, Sinaiko ondare,
zuri itsasiontzat gurutze ta aldare,
¡babestu gaitzatzu, Batzar aien pare!
XII egonaldi
YESU IL-BERRI
et blesphemabant dicentes:
salva temetipsum si Filius Dei es
(Mt. 27,40)
Eguzkia itzal. Goibelak nausi.
Orra abailduta Bildotsa.
¿Ori Yaungoiko? Arkaitzak baietz.
Renan'tarrek uka-otsa.
Tamala! Zenbait geuretar ere
birauka ez dira lotsa:
«Yainko izatera, ez luke utziko
euskaldunen eriotza...»
¡Arren, Yauna, arren! ¡E'tzagula gal
zarren fede, itxaro, otoitza!
Eusko-samiñaren aldarriak.
Yesu ilda re, or Zu, Doloretakoa!
¡Barka luzetsia gure nekalgoa!
¡Ez dezagula gal Pizkunde-itxaroa!
XIII egonaldi
AMAREN BESOTAN GORPUTZ
Christe, cum sit hinc exire,
da per Motrem me venire
ad palmam victorice.
Areitz-gurutzan agoniz, zure
altzo-txandaren zai gaude.
Illobirako Gorputz Laztana
aurki kenduko dizute;
seme berriok bear gaituzu
orain magalean gorde...
¡Altzo Aberri! ¡Altzo Pizkunde!
¡Altzo Eukaristi bete!
Min ta amets oro oparo ordainduz,
Ama-altzo ori... zer ez ote?
Eusko-samiñaren aldarriak
Lau gudate garratz, laurak gal ondoren,
ondakiñetatik gaude otoi ta arren
¡zure magalean Yesukin atseden!
XIV egonaldi
YESU ILLOBIAN
vita mea abscondita est cum Xto.
Ez dio bildur illobiari
goldezuloko aleak.
Ezta Zuk ere. Ereintza bait-da,
Udaberrin ekarlea.
«Areitza zarrak Areitza berri»:
Gernikan dugu legea.
Illobi izan zan, Bizkaiko gudan
Zurekin bat erortzea;
«Ni naiz Berpizte» —oroi zenigun...
Amets dizugu zertzea.
Eusko-samiñaren aldarriak.
Illobion negu: irurok etxape...
Gabon, Yesu. Gabon, Ama. Biar arte...
Ta amets... amets beti Aingeru-albiste.
BERPIZTEA, amets
et ipsi spectant resurrectionem
futuram (Act. XXIV, 14), scientes
quoniam et nos cum Yesu erimus
(II Cor. IV, 14)
Surrexit: Piztu zaigu
Yesu bat-batean.
Praecedet vos...: orra nun
doakun aurrean
Erriaren gidari,
Pizkunde-bidean...
—Yeiki ta abil, Euskadi,
Yesukin batean,
guruz-bidaroz letxe
Gurenda-igandean!
| 
