—Itz Lauz—

Zaitegi'ren «Bidalien Eginak»-i buruz

Teknika-Itzak

Berrospe'k

Zaitegi jaunaren idaztiak, Euskerari dagokion problema bat maigañeratu du. Eta ausartaki maigañeratu ere. Urte batzuez onuztik bere burua azaldu naiean zebillen problema bat. «Euskera ta teknike-izkuntza».

        Arantzazu'ko Batzarretatik etortzea egin degu. Eta an azaldu da ederkitxo problema onen bizitasuna. Beste askorena bezela. Bañan onena ere bai, besteen artean.

        Euskerak teknika-izkuntza bear du. Jakintza guztietarako izkuntza. Ori lortu arte, ofside bete-betean gaude. Zorretan. Esan degu, ta askotan esan ere, Euskera jakintza guztierako gai dala. Eta a priori egiztatu ere degu. Euskerak, griegoak duan gaitasun eta errextasun ber-berak ditu itz berriak sortzeko, zuztar zaharrak elkarri lotuz itz berriak sortzeko. Alemanerak bezelaxe. Neurri berean, areago ez bada. Ori a priori ta teorian ederkitxo egiztatu degu. Bañan askok eta askok praktikan egiztatua ikusi nai dute. Teori utsak ez ditu asetzen. Teoria gora bera, praktikan egiña ikusi arte, beti ere alako zalantza bat gelditzen zaie nunbait, biotzean Euskeraganako duten maitetasunaren tolesturetan. Zalantza. Betiko zalantza.

        Arantzazu'n bertan ederkitxo azaldu da egoera ori. Ezinegon ori, obeto esan. Batek ala zion: Lotsor bizian bizi gerala ta biziko ere, alik eta —besteak beste— Euskeraren Gramatika bat «euskeraz» ez degun arte. Euskera ikasteko Gramatika bat bederenik euskeraz idatzia ez degun arte. Eta ortarako «gramatika-izkuntza» sortu bear dala lenbait-len. Eta «egin bear dala» ori, ola, impersonal geldi ez dedin, señalatu, ere egin zuan nork egin bear lukean. Euskaltzaindiak. Bai bada Euskaltzaindiak bait-du ortarako itzal ta aginterik aundiena euskalzale guztion gañean...

        Euskaltzaindiak eratu ditu Arantzazu'ko Batzar oiek. Eta jaso du gramatika-zalearen eskabidea. Eta ondo jaso ere. Lendik ere gai ori sobera aztaturik daukanaren antzo.

        Ni ez noa emen ezer erabakitzera auzi bizi ta bizkor oni buruz. Ni Zaitegi jaunaren ikasbideari natxikio orain. Ez daukat ahazturik. Zaitegi jaunak ez dio Euskaltzaindiari eskatu bere idaztirako bear zuan teknikarik. Berak sortu du beretzat bear izan duana. Bere problemari berak eman dio askabide. Ez bait-derizkiogu gaizki. Ondo, oso ondo baizik. Berak gozatu du bere eztia. Berak jardun du bere erlauntzan lan ta lan. Euzkaltzaindiak sortu zezaiokean, bai, bere gisako ezti edo eztiantzeko zerbait
—ezti sintetiko edo— lan artarako. Bañan Zaitegi jaunak naiago izan du, gai ta temak berak bere erraietatik darion guna berak bere eskuz gozatu. Antxe bere lanaren beroan gozatu. Laboratoriorik onena baño obe bait-diteke beti ere erlauntza eztigiñarako. Bide ori jarraitu du Zaitegi'k bere arloan. Eta berak sortu-ezti gozoa, beste orori bezelaxe eskiñi dio Euskaltzaindiari ere. Eta bide zuzena derizkiogu benetan. Gai bakoitzean orixe egin bear luteke beste guztiek ere. Bakoitzak (idatzi ta idatzi) bere arloa landuz, sortu, ereti bakoitzerako egoki diran itzak. Sortu, bañan lenengo, jakiña, len sorturik daudenok, on badire, onartuz eta aprobetxatuz.

        Euskaltzaindiari dagokion lana, orren gañerakoa da. Bakoitzak sortutako itzak, ontzat edo txartzat ematea. Euskaltzaindiak ez du izan bear itz-iturri. Itz-iritzizale baizik. Epaille baizik. Erabaki-zale.

        Baldin eta, gairen batean zer-edo-zer esan bearrik badegu, esat-en asteko, ez egon Euskaltzaindiak erabaki-zai. Esan, esan bear dana. Ibilli. Ibilli. Gero esango zaigu ondo ibilli geran
—ondo esan degun— ala gaizki.

        Orixe da Zaitegi jaunaren ikasbidea bere «Bidalien Egiñetan».