L I T E R A T U R   A L D I Z K A R I E N
G O R D A I L U A

 

 
 

                   - Orrialde nagusira itzuli
                   - Maiatz aldizkaria
                   - Ale honen aurkibidea

                   - Ale honi buruzkoak (azalaren irudia eta fitxa)

Aurreko artikulua— Maiatz 1 (1982-otsaila) —Hurrengo artikulua




 

 

Herri honen erraietan

 

Manex Erdozaintzi-Etxart

 

Jende multzo ederra bildu zenean soroan

bere oinetan atabla pausatu zuen Herri mutilak

eta, bere papertxoa sakelatik ateraturik,

zintzurra bi karrakaldiz garbitu ondoan,

hasi zen oihu egiten doinu latz batez:

 

        HEMEN, GEURE HERRI ZAHARRAREN ERRAIEN ATARIAN GAUDE.

        SARTU AINTZIN, HONA ABISU BAT:

 

Jendea dena begi-belarri eman zen...

 

        HONA SARTZEKO: INORK EZ DU BAIMENIK

        EZ ETA PASAPORTERIK BEHARKO.

        EZ DA ERRATE BEHARRIK: INOR EZ DA FITXATUA IZANEN.

        HAATIK, IPURDI - BARKATU - BELARRI MOTZAK-

 

Jende guzia irriz hasi zen.

Herri-mutilak letaginak atera zituen...

 

        BELARRI MOTZAK KONTROLATUAK IZANEN DIRA

        EA BELARRI ZULOAK GARBI DITUZTENETZ.

        ESKALAPOINEZ - ABARKAZ HOBE - IBILTZEA HAIZU.

        EZ DA BARUR EGUNIK: BERAZ JAN-EDANAK LIBRO.

        NAHIKO ZIGARRO ERRETZEN AHALKO DA.

 

Haizolbean Txominek marfundia bildu zuen:

Urtzainka hasi zen eta animaleko uzkerra eskapi!

Soroan, jende guzia irriz karkailan hasi zen,

Herri-mutilak bekainak zimurtu zituen.

 

        ZAKUR ONGI HEZIAK BAIZIK EZ DIRA LAXOAN UTZIKO

        ZAKUR ERRABIATUAK ALDIZ, KALITUAK IZANEN DIRA.

        ERRAIETAN BARNA JOANEN GARELARIK,

        NAHI DEN PENTSAMENDU GAIZTOA, ONA, BIHURRIA, ZUZENA

        NORNAHIK EDOZEIN TENOREZ HAUSNAR DEZAKE;

        BAINA SOLASEN BURU BUZTANAK ORRAZTATUAK IZANEN DIRA...

        HAU DA LEHEN ETA AZKEN ABISUA.

 

Jende guziak burua makurtuz eta balantzatuz

abisu haur onetsi eta onartu zuen bere osoan.

 

        NOR EDO NOR XEHETASUN BAT EDO BESTEREN

        BEHARRETAN GERTA BALEDI,

        HOR LUKE BERE ZERBITZUKO, GAUERDITIK GAUERDI ARTE,

        ERROIMENDI LEPOAN, BASA AHUNTZEN ARTEAN, ORHI JAUNA!

 

Herri-mutilak bere papertxoa plegatu zuen,

atabala bizkarrean eman; eta denak abiatu ziren

HERRI HONEN ERRAIETAN barna....................

 

 

lehen oharra:

 

Gure herri zahar honen egoeraren

minaz kolpatuak direnek

badakite nolakoa den

egunero daramaten borrokaren saria!

Beren buruaz axolatuago direla

eta beren ideiak nagusiarazteko ari daitezkeela

orenak eta orenak, egunak gau,

uste dutenak

oso jende nahasiak direla

salatu behar da goraki,

herri guziaren agerian...

 

        Alegia

        orotan badira jende nahasiak

                baina ez

                gure herrian bezala

                jende nahasi sabantak!

 

        Gure mendietako erreka, zelai, kaskoetan

        teknikak zilatu ditu aldapak, urratu ordokiak

        zabaldu xenderak, eta bide egokiak ireki...

 

        Gure herri zahar honen erraietan barna

        doanak: ez du bide legunik aurkituren

        ez eta ateka garbirik.

 

        zeiharka eta belauniko eta herrestan askotan

        ibili beharko du haztamuka, itsura,

        adina ere ahanzten den eremu honetan!

 

 

                                                   Etxe aitzinean. pentzea

                                                   eta pentzearen zolan

                                                   haritz handi baten sahetsean

                                                   oihanetik ez hain urruti

                                                   haur denborako iturriaren

                                                   musika zoragarria...

 

                                                                   Dakar:

 

                                                                          Haizea ta arkatza

                                                                          herri honen iraultza

                                                                                          hotza

                                                                          gure odol hezgaitza

                                                                   uhaitza ..

 

Ttortta

    ttortta

        ala

    tturrustan

nondik hator ur garbi xirripa?

Hiri beha, beha ta beha

ezin aspertuz niagok oren luzeak

oren luzeak bakartasun betean

irriz ala kantuz...

 

Ttortta

    ttortta

        ala

    tturrustan

noiz abiatu hintzen ur garbi xirripa

haritz handi honen pean eta itzalean

sortzeraino?

Ezin isilduz niagok orenak eta orenak

oren luzeak atseden gozoan

irriz ala kantuz...

 

             Nondik hator

             non gaindi ibilki haiz lurpez-lurpe

             haritz honen sahetsean jalgitzeraino

             ta nire lagun bilakatzeraino?

 

             Ttortta

               tortta

                  ala

             tturrustan

biltzen dizkidak neure etxekoen

oihuak, aita-amen bihozkadak

anaien zalapartak...

 

                                Hiri beha, ezin aspertuz hiri beha

                                eramaten nauk ametsetan

                                heure musika zoragarrian

 

                   ttortta

                                         ttortta

                              ala

                        tturrustan

 

ekartzen dizkidak neure herriaren

lanak, gorabeherak, izerdiak, nigarrak ..

 

                                            Hiri beha, beha ta hi entzunaz

                                            ezin aspertuz niagok egunak eta egunak

                                            eure herriaren historia ikasten...

 

Neure herriko lanak, izerdiak, nigarrak,

ipuiak,

aita-amen bihozkadak, karkailak, abestiak

                                                         etxondoko bazterretan

hasten gaituk kantatzen, kantatzen

                                                         xoriekin

ezin aspertuz, ezti ala azkar,

polliki eta finki, polliki eta gora

ibiltzen gaituk orenak eta orenak

                                                         lurpez-lurpe

herritarren intziriak biltzen...

 

                                       Nondik hator

                                       non gaindi ibilki haiz herro honen erraietan

                                       zehar

                                       eta haritz honen sahetsean jalgitzeraino ?

 

        Ttortta ttortta ala tturrustan

        nora hoa ur garbi xirripa ?

        Hiri beha eta hire lagun, lurpez-lurpe

        ezin aspertuz niabilak, zoratua, oren luzeak

        egunak eta egunak, irriz ala kantuz

        hi entzunaz bakartasun betean

        hiri beha eta hire lagun, lurpez-lurpe

        herri honen ele itoaren bila...

 

                Non galdu ote da

                erri honen historia?

                Nork hautsi ote dio

                gure herri honi

                bere izana?

 

        Hiri beha eta hire lagun

        lurpez-lurpe eta oren luzeak

        oren latzak, oren goibelak

        baina halere

        eramanen nauk

        eramanen nauk

        herrestan behar bada, aspertu gabe,

        irriz ala kantuz eta, beharbada, nigarrez

        hi entzunaz eta hire lagun

        eure herri hautsi honen

        historiaren bila...

 

        Heure musika zoragarrian

        kondatuko dizkidak

        herri ukatu honek

        galdu ez dituen lanak, borrokak,

        ipuiak

        eta salatuko didak

        bila nabilan herri honen

        izana...

 

Neure herriaren garrasiak, borrokak

iraultzak mendeetan

                                       zehar

aita-amen bihozkadak, zotinak,

anaien jauziak , karkailak eta abestiak

                                       etxondoko funtsetan

                                       gaur

hasten gaituk kantatzen, kantatzen

xoriekin

ezin aspertuz, ezti ala azkar,

polliki eta finki, polliki eta gora

aritzen gaituk orenak eta orenak

                                       lurpez-lurpe

herri isildu honen historia

                                       mintzatzen

                                       gaur.

 

 

                Apurka apurka

                jakinen diagu ere

                nork

                zuen gure herri hau zatitu eta

                saldu

                nork zion

                bere izana hautsi

                eta nork zuen

                isilarazi...

 

                Nora eraman ote dute

                herri honen historia?

                Nola ukatu ote diote

                gure herri honi

                bere izana?

 

        Ttortta ttortta ala tturrustan

        hire musika zoragarrian eramana

        niagok orenak eta orenak

        egun luzeak bakartasun betean

        bizi nahi duen herri honen barrean

        bizia pil-pil beroan senditzen den

        gunean

        niagok historia eder bat ikasten...

 

NEURE HERRIAREN BORROKA, ERDI MINAK

                                                       GAUR

AITA AMEN BIHOZKADAK IZERDIAK, ZOTINAK,

ANAIEN JAUZIAK, ABESTIAK IRRINTZINAK

                                                       GAUR

HASTEN GAITUK KANTATZEN DANTZATZEN

                                                       XORIEKIN

EZIN ASPERTUZ, EZTI ALA AZKAR,

POLLIKI ETA FINKI, POLLIKI ETA GORA,

ARITZEN GAITUK ORENAK ETA ORENAK

                                                       PLAZAZ PLAZA

BIZI DEN HERRI HONEN HISTORIA

                                                       MINTZATZEN

                                                       AGERIAN

                                                       GAUR...

 

                ttortta ttortta ala burrustan

                hirekin narabilak oren luzeak, luzeak

                egunak eta egunak, ezin aspertuz

                bizia pil-pil bere beroan

                hurrupatzen den herri honen betean

                niabilak irriz, kantuz, dantzan

                hire musika zoragarrian eramana

                                                            plazaz-plaza

                                                            gaur...

 

Noiz behinka halere

niabilak urduri

nork zituen jarri

muga eta zedarri?

Nork zuen ezarri

gure herri zahar hau

artzela bat iduri?

Nork zion bihotzean

askatasuna ebaki?

 

Nola arnets ilunak

lo zorroaren gozoan...

halaxe herra eta gorrotoa

libro izan nahi duen

herri zahar honen

barru barruan

 

                NEURE HERRI ZAHAR HONEN BARRUKO

                HERRA ETA GORROTOA

                ZIARABILTZAAT

                PLAZAZ PLAZA

                NOIZ BEHINKA...

 

 

bigarren oharra:

 

jende onak

ez arren beldur izan

nire herri zahar honen

odolaren kexuaz

herra eta gorrotoa

kantatzen baldin badizuet

musika hautsi batez...

Ez samur

herri artzelatu honen

gatea

apurtu

nahi baldin baditut...

herri isildu honen

eleaz

mintzatu

nahi baldin badizuet...

 

Herri zahar honen barruko

herra eta gorrotoa

darabiltzat

odolen-eta

nabila urduri

plazaz plaza

 

Arren

ez otoi kexa

jende onak !

 

* * *

 

NEURE HERRIAREN BORROKA, ERDI-MINAK

                                                                GAUR

AITA-AMEN BIHOZKADAK, IZERDIAK, ZOTINAK

ANAIEN KEXUAK ETA KOLPEAK

                                                                GAUR

HASIAK GAITUK KONDATZEN, MINTZATZEN

ESKU-BESOEZ

EZIN ASPERTUZ, EZTI ALA GOGOR,

POLLIKI ETA FINKI, POLLIKI ETA SEGURKI,

ARI GAITUK ORENAK ETA ORENAK

                                                                PLAZAZ-PLAZA

BIZI DEN HERRI HONEN HISTORIA

                                                                EGITEN

                                                                AGERIAN

                                                                GAUR...

 

                                                                DAKAR:

                                                                               HAIZEA TA ARKATZA

                                                                               HERRI HONEN IRAULTZA

                                                                               HOTZA

                                                                               GURE ODOL HEZGAITZA

                                                                               UHAITZA...

 

Non gordeak ote dira

geure bizi espazioak

ebatsi dizkigutenak?

Geure askatasunaren gustua

kendu digutenak?

Gure larruko izerdiaz

irri egiten dutenak?

 

ttortta ttortta ala tturrustan

nondik hator ur garbi xirripa?

Hiri beha, beha ta beha

ezin aspertuz, niagok oren luzeak

oren luzeak herra eta gorrotoa

bihotzean...

 

Non gaindi dabiltza

nire gudu lagunak

Nongo mendietan?

Nongo xenderetan?

Nongo kaleetan

Nongo gartzelan sartu dituzte

nire gudu lagunak?

Hik

ba ahal dakik

ur xirripa garbia?

 

Hemen niagok

borrokaren bakartasun latzean

neure lagunen haiduru

nonbaitik

bederen

bat

noiz

etorriko

den

 

        BAKARTASUN LATZA

        GIZONAREN HOTZA

        GALDURIK BIHOTZA:

        BESO-ZANCO MOTZA !

 

                ttortta ttortta ala burrustan

                hirekin narabilak oren luzeak, luzeak

                egunak eta egunak, ezin aspertua

                borroka gogorra bere beroan

                eramaten duen herri honen betean

                niabilak goibel, urduri, isil-isila

                hire musika hautsian murgildua

                                    xenderaz-xendera

                                    gaur...

 

kalez-kale umezurtza erne doa

tiroz hil eguneraino

mendiz-mendi bere aita zihoan bezala

aitaren oroimenaz

begi bustiak

amaren babesean

xukatzera

kalez-kale

umezurtza

doa...

 

borrokaren bakartasun latzean

haiduru dagoen andre baten intziriak

tiroak eta gartzelak

umezurtzen negarrak

lagunen berriak

lagunen irriak

galtzen dira

kalez-kale...

 

Noiztik noizera

niabilak kezkati

nork zituen nahasi

erloien orenak?

Nork zion ebatsi

herri alai honetan

azkorria gauari?

Nork zuen hil zorian

gure herri zahar hau

maitasun gabez ukatu?

 

        Nola euri uharrak

        gau izartsuen lilluran...

        halaxe borrokaren ukaldiak

        egunak gauean galdu dituen

        herri zahar honen

        hezur-mamietan!

 

                Herri zahar honen

                borroka erraietan

                ahanzten ziazkidak

                munduko erlojuaren

                oren banatua.

                noiztik noizera...

 

* * *

 

hirugarren oharra:

 

Arren

neure herriko sinesdunak

inori ez diot zorrik

baina

barka

umezurtzak izanen direno

musu baten sari ostiko bat ukanen duguno

nire gudu lagunak

mendiz-mendi doatzino

haizatuak, tirokatuak, gartzelatuak,

zanpatuak

izanen direno

gur herri honek

gartzela bat iduri

diraueno

eta gauak

egunak bihurtu ez direno

guretzat besteentzat bezala

barka

nire herriko sinesdunak

neure Fede

apurtua...

 

* * *

 

Zer derasak?

Zer derasat?

                    Hau hortxe

                    behar dela

                    hori hemen

                    hau horrela

                    egin behar litzatekeela

                    hori bestela...

Itzuli mitzuli

zer derasak?

zer derasat?

 

                    GURE BORROKAK

                    LEHER EGITEN DIK

                    LEHER EGIN DIK...

 

Zer derasagu

 

                    HIL ZORIAN DEN

                    HERRI ZAHAR HONEN

                    IZENEAN ?

......... zibilizazio hil baten jestu hilak

errautsetik zaintzen................

 

balentria handiz

berriz eta gero

joanen gaituk

haritz erori baten

enbor usteldua

agurtzera...

edo

lehenagoko gizon famatu

baten bati

eraiki harri

monumentuaren

inguruan lerro lerro

humiliatuak

isil une

triste bat

lortzera...

edo

bazkari oparo baten

bultzada beroan

geure buruen

ehortzetak

euskaraz

kantatzera...

                    eta haurrak hazten baldin badire

                    neska mutilak eskolatzen

                    berriz eta hobeki

                    laster ikasiko dituk

                    arroa pipatzen

                    iskyaren zaporean

                    le 14 juillet

                    frantses guziekin

                    el 18 de julio

                    espainol mota guziekin

                    betan eta bezala

                    bezperak

                    ostatu

                    batetan

                    zelebratzen

                    jainkoaren lorian!

 

                    LEHER EGITEN DIK

                    LEHER EGIN DIK

                    GURE IRAULTZAK

                    HIL ZORIAN DEN

                    HERRI ZAHAR HONEN

                    IZENEAN...

 

Alta

ez dituk ez

jende guziak

irri gose

zenbaitetan!

 

MERKATUAN

edo...

eman dezagun

MUSEAN

 

irriz ari dituk irriz

karkailaz usteltzekotan

 

MERKATUAN

makiñunak galdu... Ez...

makiñuna izorratu dutelarik... Ez...

makiñunak

 

HAUZOKOA

                         izorratu duelarik

edo...

eman dezagun

MUSEAN

pare dobleak lagunak atera dituelarik

eskutik

hogei ta hameka

keinurik gabe...

 

MERKATURA

zihoan Maritxu

Baionara

La Côte d'Argent fabrikak

Biarritz Shoes eta

Biarritz Chaussures-en ondotik

porrot egina zuen-eta

Maritxuk bere beste lagunekin

galdu hogei ta hameka

eskutik

irabazpidea eta

izerdiaren bustia

 

Jende guziak

ez dituk ez

irri gose

zenbaitetan...

 

FABRIKA BAT EDO BESTE

hesten delarik

edo...

eman dezagun

MARITXU

bihotza samur

gurutzatzen delarik

negarretan...

 

irriz ari dituk irriz

haurrak jostetan

eta iparraldetik jaitsi

udatiar aberatsak

(udatiar pobreak ez dik irri egiten langilearen atorra zikinaz!)

Euskal Herriko ondartzan

iguzkitan larrua beltzatzean

beren pentzetan eta alorretan

baserritarrak belar biltzen,

ogi epaiten, nekatuak

ari diren sasoinean

eta Baionako merkatutik etxerakoan

Maritxu lanik gabe

murritz gauez gau

bere senargaia besarkatzera

doalarik...

 

irriz ari dituk irriz

patxaran

langilearen bizkar

hogei ta hameka

eskuratu dutenak

eta diru xahutzen

ezaxolki, joko lekuetan

dabiltzanak

eta urrutian

langileriaren kexua

ahantzi nahi luketenak...

 

                    FABRIKA BAT EDO BESTE

                    HESTEN DELARIK

                    ETA....

                    LANGILEEN KEXUA JAISTEN

                    DELARIK KALEZ-KALE

                    BASERRITARREN KEXUA ABIATZEN

                    DELARIK BIDEZ-BIDE

                    LANGILEAK ETA BASERRITARRAK

                    METATZEN ETA AGERTZEN

                    DIRELARIK PLAZAZ-PLAZA

                    HANDI-MANDIEN HEZURRAK

                    HASTEN DIRA KRASKATZEN

                    BELDURRAREN IKARAZ...

 

                    Maritxuk

                    xukatu zitian

                    bere begi bustiak

                    alai, gauez gau

                    bere senargaia besarkatzera

                    izarren bidetik

                    zihoan...

 

                    SORTZEAR DUK

                    GURE IRAULTZA

                    BIZI NAHI DUEN

                    HERRI ZAHAR HONEN

                    ERRAIETAN...

 

NEURE HERRIAREN BORROKA, ERDI-MINAK

                                                    GAUR

AITA-AMEN BIHOZKADAK, ZOTINAK

ANAIEN KARKAILAK, ABESTIAK, IRRINTZINAK

                                                    GAUR

HASTEN GAITUK KANTATZEN, DANTZATZEN

                                                    MARITXUREKIN

EZIN ASPERTUZ, EZTI ALA AZKAR

POLLIKI ETA FINKI, POLLIKI ETA ARIN

ARITZEN GAITUK ORENAK ETA ORENAK

                                                    PLAZAZ-PLAZA

BIZI DEN HERRI HONEN IRAULTZA

                                                    MINTZATZEN

                                                    DANTZATZEN

                                                    AGERIAN

                                                    GAUR...

 

ttortta

                        ttortta

               ala

       tturrustan

 

nondik hator ur garbi xirripa?

Ez dizkidak aipatzen

Viet-Nam eta Palestina

Txiletarren askatasun itoa

Giscard d'Estaing-en Frantzia

Franco-ren Espainia...

baina

salatzen dazkidak

herri ukatu honek

ukatu ez dituen izerdiak, lanak, borrokak,

ipuiak

eta

ibarren

isil-isila

iraultzen ari den

mutil sendo baten izena...

 

                            HIRE BEGI LARRIAK ETA

                            HIRE ESKUAK,

                            FREDERIKO,

                            ZERBAIT DITUK

                            HASTEN DIRELARIK MUGIMENDUTAN

                            AZTAPARKA LOTZEN DIRELARIK

                            HIRE ESKUAK

                            PINDARKA HIRE BEGIAK

                            IREKITZEN

 

Aurten ere     BIZITZEARI...

gure herri langile honen izerdiaz

busti dituk pentzeak, alorrak,

zuhaitzen hostoak...

 

BAINA

herri xume honen haurretan

zenbat

ez ote dira lanak gabe gertatu?

 

ALTA

badakik

ez zituan ez

jende herrebesak

edo diruzaleak

edo hemendik joan nahiak

bederazka

behereko bide horietan abiatu direnak

eta Baionako edo Kostaldeko

uzinetan lanean ari zirenak...

 

                            HIRE BEGI LARRIAK ETA

                            HIRE ESKUAK,

                            FREDERIKO,

                            ZERBAIT DITUK

                            KEXATUAK DIRELARIK MUGIMENDUTAN

                            AZTAPARKA LOTZEN DIRELARIK

                            HIRE ESKUAK

                            PINDARKA HIRE BEGIAK

                            IREKITZEN

 

                            ZUZENTASUNARI...

 

Aurten ere

iguzkiak berotu zizkiguk

geure mendiak, zelaiak, itsas-begia...

 

BAINA

herri xoragarri honen erraietan

zenbaten begiak ez ote dira lanbrotu

han edo hemen

etxalde edo lur peza bat

nonbaitik etorriek erosi dutela

jakitean?

 

Geure herri langile honen lurra

ari ziguk intzirika

itsasoak berak ez zirokek

oraindik kontsola...

 

ALTA

ez zituzkean ez

jende makurrak

beren etxaldea

edo lur poxia

horrela saldu zutenak

beharbada

nork daki

diru beharretan edo

dira gehixagoren beharretan?

 

                            HIRE BEGI LARRIAK ETA

                            HIRE ESKUAK,

                            FREDERIKO,

                            ZERBAIT DITUK

                            JAUZTEN DIRELARIK MUGIMENDUTAN

                            AZTAPARKA LOTZEN DIRELARIK

                            HIRE ESKUAK

                            PINDARKA HIRE BEGIAK

                            IREKITZEN

 

                            EUSKAL LURRARI...

 

Ez dituk ez

jende herrebesak

edo jende makurrak

edo beldurtiak

gure herritarrak...

 

 

BAINA

ez baitakite beti

nola planta

nola joka

eta norekin

gure herri honen borroka latza duk eta

mementoka gogorra

luzea, luzea...

askatasunerako bideetan

ahanzten ere baita berdin

noiz behinka edo betiko

Euskaldunak garela

gure herri hau duk puskatua eta

alde guzietarik ukatua

gogorra duk gogorra

eta luzea, luzea...

gure herri honen borroka

askatasunerako bideetan...

 

ez dituk ez

jende herrebesak

edo jende makurrak

edo beldurtiak

gure herritarrak...

geure herri honen borroka

duk gogorra

askatasunerako bideetan

eta luzea, luzea, luzea....

 

ttortta ttortta ala burrustan

hirekin nabilak oren luzeak, luzeak

egunak eta egunak, ezin aspertuz

bizia pil pil bere beroan

hurrupatzen den herri honen betean

nabilak irriz, kantuz, dantzan

hire musika zoragarrian eramana

                         plazaz plaza

                              gaur

                              ....

 

                HIRE BEGI LARRIETAN ETA

                HIRE LANGILE ESKUETAN,

                FREDERIKO,

                ZERBAIT DITUK

                HERRI HAUTSI BATEN OGIA

                ETA ARNOA

                ETA HERRI XUME HONEN

                BORROKA...

 

                HIRE BEGI LARRIAK ETA

                HIRE ESKUAK,

                FREDERIKO,

                HASTEN DIRELARIK IKARATAN

                AZTAPARKA LOTZEN DIRELARIK

                HIRE ESKUAK

                HERRI HONEN OGIA OREZTATZEAN

                PINDARKA HIRE BEGIAK

                JAUZTEN DIRELARIK

                MAHATSA BRENTSATZEAN...

 

                HERRI LANGILE HONEN ERRAIAK ERE

                BIZI BERRI BATEN SORTZEAZ

                HASIAK DITUK INDARTZEN...

 

                        ZUBEROAKO MENDIETARAINO...

 

ZUBEROAKO MENDIETAKO

LORE BIKAINA

KRISTINA

HEURE HEMEZORTZI URTEEKIN

JOAN DEN NEGUAN

SUBAZTER XOKOAN EZAGUTU

HINDUDANA...

 

                Mintzatu nahi-ta frantsesez

                behartu hire kezka larria

                euskara galdua

                adiskideei salatzera...

                hire odolaren beroa lagunei

                erratean

                «Zendako ez dit ikasi euskara?»

                hire soiburuen mugimendua

                gitarra jotzean, polliki eta finki,

                hire ezpainen ikara

                Mauleko antzokian

                kantatzean

                «Zendako ez dit ikasi euskara?»

 

ZUBEROAKO MENDIETAKO

ABOTS BIKAINA

KRISTINA

HEURE HEMEZORTZI URTEEKIN

AURTENGO UDAN

EUSKARA IKASTEN HASIKO

HAIZENA...

 

                Ez ditun ez

                jende uzkurrak

                edo jende herabeak

                edo lotsatuak

                gure herritarrak...

                abestuko diten hire gitarraren

                kexua, gozoa, marruma,

                lankietan, iraztorretan, plazetan

                datorren neguan...

 

HERRI KANTARI HONEN ERRAIAK

BIZI BERRI BATEN SORTZEAZ

HASIAK DITUN ALAITZEN...

 

ZUBEROAKO MENDIETAKO

EUSKARA BIKAINA

 

KRISTINA

HEURE HEMEZORTZI URTEEKIN

AURTENGO BORROKAN

HERRIA BILATZEN ABIATU

HAIZENA...

 

                hirur ehun milako jendetze

                honen barruan

                heure lagunekin garrasiaz

                besteei juntatu hatzaiena

                egunero, taigabe,

                herri hau askatzeagatik

                hirur ehun mila herri koxkor

                pikatzea eta hedatzea

                erabaki dutenekin...

                hirur ehun milako jendetze honek

                gaurtik jakin dezan

                nondik nora doatzin bere zorionbideak...

 

                hirur ehun milako jendetze

                honen barrutik

                hire lagunekin errabiaz

                besteekin mintzatzen haizena

                egunero, taigabe,

                herri bat lortzeagatik

                hirur ehun mila hitz gogor

                zorroztea eta baliatzea

                erabaki dutenekin...

                hirur ehun milako jendetze honek

                behintzat jakin dezan

                nondik nora doatzin bere eskubideak...

 

                Egunen batetan, taigabe,

                hirur ehun mila ipui

                asmatuko ditun eta kondatuko

                heure lagunekin eta besteekin

                gitarraren musika zoragarriaz...

                hirur ehun milako jendetze honek

                biziaren pilpira sendi dezan

                bere hezur-mamietan...

 

ZUBEROAKO MENDIETAKO

NESKA LIRAINA

KRISTINA

HEURE HEMEZORTZI URTEEKIN

AURTENGO BEDATSIAN

IPUIAK KONDATZEN HASI

HAIZENA...

 

        POETA DEN HERRI HONEN ERRAIAK

        IPUI BERRI BATEN HAZIAZ

        HASIAK DITUN ERNALTZEN...

 

                ............Zeren hirur ehun milako jendetze honetan

                gure herri gizonak ez baitira notableak,

                baina jende baliosak eta ohoragarriak

                hedadura handikoak, zerbitzu egileak,

                politika segurrean Hernia kudeatzen

                dakitenak... Omen!.................

 

Baten batek pentsatzen dikek bere barru beltzean

 

— Zertarako honenbeste buruhauste patxaran bizi garen sasoinean?

 

— Zertarako honenbeste kalapita leporaino aseak garen mahaian?

 

— Zertarako honenbeste amets nahiko diru xurga dezakegun giroan?

 

— Zertarako honenbeste bazter nahasle ordrean finkatua den gizartean?

 

— Zertarako ?... Zertarako ?...

 

eta Herriak ziarabilak folklolarien soinuan!

 

Handi-mandien seme puxantak aho betean irria joaki dira besta jantzian itzulikatuz gerria: trosta gaitzean zaldi zurian pasatzen dute herria zeren baitute saldu beharra artoz gizendu zerria!

 

                Garkoan gora alan ari zen

                animaleko zorria

                Gure hizkuntzaz mintza baledi

                kilikatuz belarria

                anitz uste dut erranen lukeen

                berri bat harrigarria

                Benetan barur egun beltzetan

                hauxe duk bazka joria!

                ......................

 

holaxe hil nahiko digute poeta den geure herri librea... baina behin ere ez da entzun poeta herri bat holaxe hiltzen denik ....................

 

 

laugarren oharra:

 

NEURE HERRIKO EUSKALTZALEAK

GUDULARIAK BADIRA MILATAN

NI BAINO AUSARTAGOAK

ETA IDAZLEAK MILATAN UGARIAGOAK

ETA POETAK MILATAN FINAGOAK...

BAINA

UTZ NAZAZUE

NEURE HARRITXOAK MARMOLAN PIKATZEN

NEURE HITZAK ELEAN ZORROZTEN

TITULURIK EZ DUEN HERRI HONEN MAILAN

FAMARIK EZ DUEN HERRI HONEN BARRUAN

OHORERIK EZ DUEN HERRI HONEN APALEAN

HIRUR EHUNMILA IPUI BERRIASMATUAK

IZANEN EZ DIRENO

HERRI ZAHAR HONEN HEZUR MAMIAK DANTZAN

ARIKO EZ DIRENO

TXISTUEN MUSIKA LIBRE ZORAGARRIAN... ETA

GEURE HERRI ZAHAR HONETAKO EMAK UMEAK

MANTELINA XURITAN ATERAIAK

IKUSIKO EZ DITUGUNO...

UTZ NAZAZUE

HIRUR EHUNMILA HERRI XURIZ

HIRUR EHUN MILA HITZ GOGORREZ

ZAPALDUA DEN HERRI HAU

ALTXATZEN...

 

        HIREKIN ETA HIRE LAGUN

        GUDULARI BEILARIA

 

                Gauean berant jakin ondoan

                hil lagun baten berria

                hautsaren pean kukutu zuen

                ikatz hondarkin gorria ;

                bi eskuz hartu mailu giderra

                ta belauniko jarria

                lapitz hotzean pikatu zuen

                hamabosgarren harria!

 

                Bihotz barruan oraindik dakar

                heriotzaren dohaina

                hamabosteko hil-harri baten

                izen lerroen labana!

                Zori gaiztoak goizegi hartu

                anaia gazte lerdena

                asteri batez neguak hautsi

                bere aitamen adina...

 

                                    UTZ NAZAZUE

                HIRUR EHUNMILA HERRI ZURIZ

                HIRUR EHUNMILA HITZ GOGORREZ

                HERRI ZAHAR HONEN ERRAIETAKO

                                          POESIA

                                      LIBRATZEN...

 

                                    UTZ NAZAZUE

 

 

bosgarren oharra:

 

Ale hau galtzen baldin bada

nonbaiteko polizier baten eskuetan

edo suan sartua zentsore zital baten manuz

edo, beste gauza ezdeusen artean,

pubelagian suntsitzen baldin bada

ez dozu ukan

eta...

krima bat izan baten...

barka

zeren

holako aleak

mila ta mila baitaude gordeak

harri xuriekin nahastekatuak

hitz gogorrez estekatuak

harri zahar honen erraietan.

 

* * *

 

 

GEUK NAHI BALDIN BADUGU:

 

Herri Batuen hauzitegian

ez da sekula erranen...

Zapaltzaileen mintzaldietan

ez da agian entzunen...

Historiaren horri beltzetan

ez da nonbait idatziren

Europa zahar honen lurretan

behin harri bat izan zen !

 

..............

                hola ziotean

                Herri zahar honetako erranen barruan

                gertatu eta juntatu zirenek

                bizia pil pil bere beroan eta garrasian

                senditu eta hurrupatu zuten egun hartan...

 

                Erabaki zitean eta

                zin egin:

 

                        EZ DITEK ERRANEN

                        EZ DITEK ERRAN BEHARKO

                        HERRI BAT IZAN ZEN !

 

ZIN EGIN-ETA GERO...

 

        Kexu minean hasi zituan

        zedarri-mugak gainditzen...

        Lotsagabeko zapaltzaileen

        indarkeriak ordaintzen...

        Kartzela-herri bihurtu zuten

        ate ustelak botatzen

        Tinkatu herri honen jendeak

        has zitezen oldartzen...

 

LEHER EGITEN EZ BALDIN BADUGU...

 

        Kalda gaitzean ari zituan

        herri xuriak pikatzen...

        Arnas kolpeka izerdi trenpan

        euskara hitzak limatzen...

        Burdin beltzaren golde gogorraz

        lur lehortu hau iraultzen

        Herri agortu honen erraiak

        has zitezen ernaltzen...

 

ORAINDIK INORK EZ DIK ERRANEN

HERRI BAT IZAN ZEN!

 

GEURE HERRIAREN BORROKA, ERDI-MINAK

 

GEURE HERRIAREN BORROKA, ERDI-MINAK

                                                     GAUR

AITA-AMEN BIHOZKADAK, ZOTINAK NIGARRAK

ANAIEN KARKAILAK, ABESTIAK IRRINTZINAK

                                                     GAUR

HASTEN GAITUK KANTATZEN, DANTZATZEN

                                                     GUDULARIEKIN

EZIN ASPERTUZ, EZTI ALA AZKAR

POLLIKI ETA FINKI, POLLIKI ETA ARIN

ARITZEN GAITUK ORENAK ETA ORENAK

                                                     PLAZAZ-PLAZA

BIZI DEN HERRI HONEN IRAULTZA

HIRUR EHUN MILA HARRI XURIREN ARTEAN

                                                     MINTZATZEN

                                                     DANTZATZEN

                                                     ARIN-ARIN

                                                     AGERIAN

                                                     GAUR

HIRUR EHUN MILA HITZ GOGORREN

MUSIKA ZORAGARRIAN...

 

                          GAUR ETA GERORAKO

                          GAUR ETA BETIRAKO

                          UTZ GAITZAZUE LIBRE

        HIRUR EHUN MILAKO JENDETZE HONENTZAT

        HIRUR EHUN MILA HARRI XURIZ

        HIRUR EHUN MILA HITZ GOGORREZ

        HERRI ZAHAR HONEN ERRAIETATIK

        POETA DEN HERRI ISILDU HONEN

                                  IPUIA

                              SORTZEN...

 

        GAUR ETA GERORAKO

 

                                     GAUR ETA BETIRAKO

        GAUR ETA BETIRAKO

 

        UTZ GAITZAZUE LIBRE.

 

1974

 



Literatur Aldizkarien Gordailua Susa argitaletxearen egitasmoa da.