L I T E R A T U R   A L D I Z K A R I E N
G O R D A I L U A

 

 
 

                   - Orrialde nagusira itzuli
                   - Maiatz aldizkaria
                   - Ale honen aurkibidea

                   - Ale honi buruzkoak (azalaren irudia eta fitxa)

Aurreko artikulua— Maiatz 2 (1982-abuztua) —Hurrengo artikulua




 

 

Ilargi berriak

 

Jean Louis Davant

 

                urte hartan etorri zen

                Bazko baino lehen uda.

                Martirak berpiztu ziren

                Ekaineko azkorrian.

                Arraultz opila jan zuten

                Aitamekin sukaldean.

                Laster Praka Irabarna

                Komentuan sartu zen

                Arantzazun alabaina,

                Eta Pasaiko portuan

                Euskaraz ikasi zuen

                Musika Herzog Enrique

                Jaun ospetsu horrek ere.

                Eta hona miraria

                Nola dugun etorria:

 

Bakea, emazte,

Bakea zurekin

Eginenko dit.

Ilargi zaharretako ilunbe luzetan,

Zein guduka lazgarriak gure lurretan!

Zeruko sua harturik,

Hartaz burdina landurik,

Noren aurka,

Nork ote orain badaki?

Noren alde,

Iñork orain ez daki...

Azken batean,

Ezin bestean,

Zuri atea dardoaz bortxatu nizun,

Zuri bai gerla irabazi nizun

Zoritxarrez

Pyrrus honek!

 

                Bi nigarren artetik

                Artoa baino haundiago

                Hitzeman zenidan gazta.

                Egin bedi zure nahia

                Elgean bezala ohean ere

                Amen!

 

Ez amen

ez birjinen

ez puten

ez besteen ahotik

holako agintzarik

ez sinets

ez onets.

 

                Etxean artoa mehe,

                Baina gaztarik batere.

                Ai, ei, gaizo ni

                Eta gaizo zu,

                ene lagun tristanta.

                Gerlari baten indar mandoa,

                ametsen amets antzua!

 

Ni, ni, ni,... Nini!

Niri hire besoak, elgerako.

Niri hire sabela, oherako.

Bere gelaria behar din gerlariak,

Senar duenak, Jauna badin, Allah Jainkoa!

Ez hakiena gauza soil eta arrunt hau:

Aberatsak din hazten abereak hazten diozkan sehia,

Esnea ohera ekarten dion neskatoa.

Etxe oneko etxekandere egin hintudan,

Ez haunat usu zanpatzen, ilean behin doi-doia...

Estima zan arren, hik jabe ona dun!

 

                Andere Amaia bera,

                biziaren Ama-Lurra,

                Jabe On Goiko egin nuen,

                Ar bihurtu nuen,

                Suzko dardo batez armaturik,

                Ortzi, Jupiter, Deus!

 

Baina zure bihotz mina,

urzo gorri, ene lurretarik ihes

urrungo zeruetara

ihintz bila,

nongo hedoi beltzetara

itzal eske.

 

                Esku laster zu soroan

                baina sukaldean ezpainak motx,

                ohean bularrak xorrotx,

                atx, gibel aitzineak hotx...

 

Antzu ene indarrak,

hau dinagu idortea.

Eihartzen haritz ondoak,

hil-zorian artzan-hora,

agortu iturriñoa.

 

                Gure karlosak ostatuz ostatu

                jo hara, jo hona.

                Gure mutxurdinak gerla gorrian,

                beti fransezez.

                Etxe ondarra jan behar diküzie,

                laster ospitalialako gütützü

                tristant eli bat bezala.

 

Orain aski da,

bai aski gerla.

Ez zaitut, maitea, haboro setiaturen,

hertsaturen, bortxaturen, zapaturen.

Ez gudua, maitasuna,

Burdinazko dardoa sura botaturik,

olibatze adar bat txitxukatu dizut,

eskulpitu,

adelatu.

Hona edalontzi hau,

ori sagardoz beterik

bakearen izenean,

harrazu eta edan otoi.

 

                Hola mintzatu zen gizona

                1977garrena zelako urtean,

                ilargi berrietako lehenean.

                Sukaldetik baratzera,

                saltegitik lantegira

                hegalez urzo xuria:

                Jakin duxula berria?

 

Euskal-Herriko emakumeen biltzarra

akelarren egin zen

ilargi xuritan:

berrehun mila emazte

ta neskatxaa gazte,

neskatoxeak eta neskatoxeak eta neskatxak kandatu gabe,

Gizonkien ikuspegitik askaturik,

arren nahikeriatik biluzirik,

larru gorri zauden,

larru zuri, hori edo beltx,

denak ederrak,

oro garbiak

Eba guztiak.

 

                Goiko arren ordezkari zenbait

                Madriletik etorri zen laster

                eta Parisetik noizbait,

                apal-apalik,

                ustekeriez ontutsik eta atorras,

                arrosa korda lepoan,

                sagardo kopa eskuan,

                bakearen eske.

 

Ez ziren ez ministro, ez deputatu, ez senatore,

are gutiago prefet ez gobernadore

Jatorrak ziren, xuxenak, langileak,

auzo elkarteek aukeratuak,

gizon pollitak gainera.

 

                Gaua zen eta

                goxo zen eta

                bularrak librean airos,

                sabelak hegoan uros

                Hondarribiko ondartzan

                eta Hendaiako plaian,

                Ekaineko ilargitan

                emazteak fandangotan...

 

Halere gizon pollitak

ez zituzten izorratu,

ez zankardoxka bortxatu

sabelean punpeka

guztiek lerro-lerroka...

Bakea zieten deklaratu.

 

                Tratu bat finki egin zen.

                Hau zuen pundu lehena

                eta halaber azkena:

                emaztea zazpi amorioz

                maitatuko du gizonak,

                hau ber gisan emazteak,

                baldin merezi badu,

                hortan eta guztietan

                elgarren bete baitaude,

                biak berdin dignitatez

                eta ere eskubidez.

 

Hargatik emazteari

haurren ekartzea beti

humerik nahi badu:

nolaz daiteke bestela?

Ordainez emakumeen Foruak

Araudi gisan berriturik

eta puska bat emendaturik

bistan dena,

berpiztu zituzten.

 

                Amnisti osoa eta orokorra

                gizonei eman zieten

                aitzineko bekatuak barkatu

                arkeriari ez berriz lotzekotan.

                Iraultza bat egin zuten

                guztiek elgarrekin

                Euskal-Herria libratuz.

 

Bat Ama-Lur, azpikoa

eta Jabe On, goikoa,

zerua eta lurra,

Alpha eta Amaia.

Etorri zen berriz ihintza,

emetu zen lura,

lilitu arrosa.

 

                Bernat Etxepareko zena

                saindu egingo zuten,

                emazteen fabore ta defentsan

                idatzi zuenaren omenez,

                amorioz egin zien ongia gatik

                —lehenbiziko saindu arra,

                eta ez agian bakarra,

                Jon Doni Bernat Etxepareko—

                oilarra izan ez balitz,

                goi arra izan ez balitz.

 

Beraz emakumismoaren profeta,

emaztegoaren igarle ar bezala

zuten goraipatu

harri gorrizko irudi batean.

Geroztik haren Salmoak

debozionekin abesten dira

afal ondoan

sagardotegian.

 

                Betiereko bakea

                Iruinean izenpeturik

                laster Gabriel Aresti

                et Jon Doni Mirande

                euskal heterodoxoen

                elehuskera batuan

                gazteek oihustatu zuten

                herriko eliz'atean.

 

Aste beteko jaialdia

ospatu zen lur osoan.

Zazpigarrenean, pausatzeko,

besta egin gau guztian.

Izarren soinu ixila,

bihotzen dantza geldia

eta zahar gazteen jauziak!

 

                Berrogei gauez, euria eztiki

                ortzirik ez harririk gabe.

                Berrogei egunez, pausordua arraheinki,

                lotsarik ez ahalgerik gabe.

 

Orain ez dago nausirik

ez eta harriko jaunik.

Artoak zazpi buru,

ardiak zazpi axuri,

behiak zazpi xahal.

Zazpi bihotzekin haurrak.

Bizian zazpi aldiz iraultza

gerlarikan gabe

ilargi berrietan.

 

                Eskerrak abestu beti.

                Biziaren Amaitari,

                Goiko eta Pekoari,

                Eta zorionak orori,

 

Halabiz.

 



Literatur Aldizkarien Gordailua Susa argitaletxearen egitasmoa da.