|
Horati'ren Odak
(euskeraz)
Horati
euskaratzailea: Aita Onaindia
XVIII. Kintili Varo'ri
GAIA: Neguz, zugatz-abetxoak aldatzerakoan, sartu lenbizi mats-aiena; onek bai damaigu ardoa, ta mama goxoak, neurrian edanik, biotza alaitzen digu; baiña zintzurra geiegitxo ezkotu ezkero, buru-arin ta oin-zanbulu, makiña bat liskar, itz-jario, lizunkeri ta panparroiots sartu oi du bazterretan. Gogora, adibidez, Kentaur ta Lapitarren arteko eztai-burruka.
Nullam, Vare, sacra vite prius...
Matsa baiño len ez, arren, Varo, zugatzik sartu,
Ez Tibur'ko lau zabal ertzez, ez Katil'go orma ur.
Jainkoak zorrotz barne-samintzen oi edan-zurrak,
Ta ardoaz soilki iges dagite kezka miñak.
5 Nork du nazkatzen, edan ezkero, guda, naiz txiro?
Nork ez, obeki, zu, Bak aita, ta zu, Venu eder, goraipatzen?
Baiña Liber'en doaiak iñork ez bitza igaro.
Gogora, berriz, Kentaur ta Lapit su-liskartzen.
Bai ta Gogora, aragi-garrez neurtu eziñik,
10 Ebi zeatzak Sitoni-tarrei eman-zea.
Ez dizut nik, oi Basareu ona!, gogait-aziko,
Gutxigo iragar ostoz gordeta daukazuna.
Azke nazazu ots berezintar, turut latzetik,
Ta aren jarraiak berez dakarren doiñu utsetik;
15 Norberekiko zale itsu ta aintz utsal goitia,
Ixilla bera utz oi dizuna leiar argia.
OARRAK.— 2. Katil, Tiburto ta Kora, iru anai ziran, gerkar agintariak, Itali'n ainbat uri irazan zituztenak; beren izenak toki askori eman zizkioten.— 5. Gudaldiko laztasunak, nai txiro ta ez-eukian bizi izatea ere, edan ezkero, ez dira ain gordin.— 7. Liber, Bak'en beste izen bat; bai ta Ebi ta Basareu ere.— 8. Tesali'ko mendi-egaletan bizi ziran Lapitarrak, Piritoo, Kentaur'tarren anaia zuten errege; Hipodami'kin ura ezkondu zan egunean, baiña, danak ordi, Lapitarrekin iskanbil negargarria sorta zuten, auek garaille irtenik.— 10. Ponto Euxino'n bizi ziran trazitarrak.— 13. Berezinto, Prigi'ko mendi bat; Kibele'n omenezko jauresketak emen ospatu oi ziran, turut, zinburrun, atabal, txistu ta antzeko soiñugaillu askoz.
XIX. Glizere'ri
GAIA: Griña ta apeta askoren leze beltza dugu giza-barnea. Zar ta gazte, denok daramagu barruan ondo josi, irrits orren zimiko. Horati ere, naiz-ta gizon jakitun ta goi-zalea izan, maitakerizko kasketaldi aldakorretan zerbait sartuta maiz ibillia dugu, berberak aitortzen digunez. Glizere maite zun beiñola, ta orain ere, zartuxe, ura oroituz bat, barneko lera likitsak bere iraunean ozka daukala nabariturik, sor ta lor, idazten digu urrengo oda.
Mater saeva Cupidinum...
Soin-apeta zakarren ama oldarkoiak
Ta, Teba'tar Semele'k beiñola sortuak,
Ta Lizun likiñak, bultz dagite gogotik,
Zarbail nun maite-sua piztarazi nairik.
5 Glizere bikaiñak nau osoan armintzen,
Paro'ko atxurdiña beste baita argia;
Aren arpegi zardain leunak nau erretzen,
So dagionarentzat jausgarri guria.
Venu, Kiper utzirik, ixur zait barnean,
10 T'ez du nai eskitarrak nik goraipatzerik,
Ez zaldiak itzul oi ditun Partar aulik:
Ezertxo ere ez du nai, bera izan ezean.
Mutillak!, jarri emen zoi eze bizia,
Ereiñotz, kedats, urte biko ardo-ontzia.
15 Orla zaigu, apika, Venu arinduko,
Eder zaion opari bat eskein ezkero.
OARRAK.— 2. Au da: Venu ta Bak, Teba'ko errege Kadmo'ren alaba Semele'gandik jaioak.— 6. Paro, Kiklade ugarte-sailleko bat.— 11. Ots, asiatarrak, eta partarrok, diotenez, igeska burrukatu oi zuten.— 16. Tazito'k dioskunez, edozetariko opagaiak eskeintzen zitzaizkion Venu'ri, Pafo'n zeukan jauretxe ospe aundikoan. Begikoen, orraitio, bigantxak, auntz zuriak, bitiñak, erbiak eta usoak zitun.
XX. Mekena'ri
GAIA: Mekena, iñork deitu gabe nunbait, Horati'renera doa jatordu bat egiten. Horati'k txeraz artzen du, aspalditik adiskide miñak dira-ta. Baiña bere maiean ez du ark ardo onik aurkituko, Sabina'ko txepel samarra baizik. Ala ere, berak aldakatua da, ondu zitun, gerkar upel tipietara; ain zuzen ere, gaitzaldi txar bateren ondoan, berak (Mekena) antzokian aurkeztu ta txalo-jotze ederra izan zun urtean.
Vile potabis modicis Sabinum...
Gopor ñimiñoetan daukat nik maiean,
Mekena zaldun maite, sabindar ardo aula.
Baiña neuk ondu nizun gerkar upelean.
Zuri bein antzokian
5 Aunitz txalo eder jo zitzaizkizun artan;
Tiber ibai egalak dardartu ostean,
Batikano mendiak oiartzun alaian
Erantzun zizunean.
Kekubo dedazu zuk, ta Kalen'ek trinka
10 Mahats-mordoz egiña. Ez Falern-mastiak,
Ez Formi'ko muiñoak, ez ditu ornitzen
Ene mai-edontziak.
OARRAK.— 2. Ain zaldun aundiarentzat edari eskaxa.— 6. Batikano muiñoa, Tiber ibaiaren eskubi aldera dago; Ponpei antzokia, berriz, ezkerretara. Mekena'ri egindako txalo-otsak, dirudinez, bi alderdiak iñarrosi zitun.— 10. Mats-muetarik onenak zeinbatzen ditu emen. Plini Zarrak diñonez, alere, aintziñakoak naiago zuten Sorrento-ko ardoa.
XXI. Diane ta Apol'en gorapenak
GAIA: Neska ta mutil, kantari ikusi nai ditu Orati'k, Diane ta Apol goraturik. Orrela, Erroma gain dabiltzan gaitz-laiño usiak itzaliko lirake, noski. Egin eresi —dio— Diane ta Apol'i, Latone saiets utzi gabe. Txalo, zuok, neskatxok, ibai, baso ta oianak maite ditunari; goretsi, zuok, mutillok. Tenpe ta Delo, ta Apol'en gezi ta lira; eta onek zuon eskariak entzunik, Erroma'tik uxatuko ditu gaitz guztiak, beronen etsaien kaltez auek irauliz.
Dianam tenerae dicite virgines...
Abestu Diane'ri, oi neskatx samurrak!
Jo eresi, mutillak!, Zintar illetsuri;
Jo Tzeu goikoaren
Maite Latone'ri.
5 Jo alai ibar-oianak eder ditunari,
Aundi bait-duzu nunai, naiz Algido ostean,
Erimat beltzean,
Naiz Krago ezean.
Gorets, zuok, gazteok!, Tenpe, txalo-zartaz;
10 Bai ta Delo, Apol'en sorterri bikaiña,
Gezi-ontzi lepo,
Anai-lira beso.
Ark ditu, errukiz, erri ta Kaisar zaipe:
Guda, gose ta izurri, gugandik uxatuz,
15 Persi-britandar gain
Aiek itzuliko.
OARRAK.— 2. Illetsua edo iñoiz ebaki gabea; Zinto, Delo ugarteko mendia: an jaioak, alegia, Diane ta Apol.— 6. Algido, Lati'ko mendi-zerrenda dugu, oso otza ta baso zarratutsua.— 7. Erimat, Erkadi'ko mendia, Krago Liki'koa bezela.— 12. Anaigandikoa, Apol'i, Hermes bere anaiak esku-erakutsitzat eman ziolako.— 15. Erromakoen etsai gordiñak ziran bai persitarrak, bai inglesak.
|
