Horati'ren Odak

(Bigarren Sailla)

Horati

euskaratzailea: aita Onaindia

I. Asini Polion'i

GAIA: Legegizon argi onek gai arriskutsua darabil eskuetan, ots, ordun jazotako erri arteko liskar ta gudaketak antzerkilan ondu. Orati'k, ordea, auzi ori utzi ta edestiari lotzeko diotsa, poliki asko. Kaisar eta Ponpei'ren artekoa aipatzen du emen. Polion, Antoni'ren kide ta lagun baitzan, August'ekin etzan joan Aki'ra; origatik, baiña, ez du aren gizantza txikitu bear kondairakizunean, pakea baitzion munduari ekarri. Polion onek, Kristo aurreko 76'garren urtean jaioa, politekari on, bere garaiko naste ta matxinada guztietan eskuartu zun; eletari bezela, Atenai'ko irakatsiz ebillen; olerkari zanez, —Bergili'ren jagole ta lagun min—, Katul, Kalvo, Zinna'ren taldea osatzen zun.

Motum et Metello consule civicum...

               Metelo'n ordezgotik erriko igidura,

               Gudu-zio ta griñak ta xede biurrak,

               Zori'aren joku ta erri-agintarien

               Alkar-itunize astunak ta gudu-iskilluak,

          5   —Txautu gabe oraindik odolez gorritan—,

               Lan gaitza duzu bizkar gain artzen duzuna

               Gezur-autsak estali sugaiñez zabiltza.

               Urrun bego pizkaten antzokietatik

        10   Larrizko trajedien Musa odolzale.

               Gero, erri-auziak eratutakoan,

               Lan ori bir-asiko Kepropi'tar gisan,

               Polion!, babes bero atxilotuentzat

               Ta batzarrarentzako argia ta onu;

        15   Zu, ereiñotz-koroak dedu betikorrez

               Dalmatzi'ko garaitzan goraipa ziñuna!

               Dagoneko, zemaikor, zinburrunen otsak

               Erauziz dardaratzen dizkit belarriak.

               Turut-iskanbil latza! Iskillo-dirdaiak

        20   Zaldi izi ta zaldiko uxatzen guztiak!

               Bai, entzun bide ditut buruzai yaioak,

               Laidotsu ez dakien autsez ugertuak,

               Eta mende jarririk lurbira osoa,

               Katon'en barne latza tarteko eztala.

        25   Juno ta Jainko banak —apirkarren lagun,

               Lur aspergabe ura utz bait-zuten eziñez—

               Garaitzailleen illobak dituzte eramanik

               Yugurta'ren il-eskeintz erruki gabetzat.

               Nungo zelaik ez ote il-obiz lekutzen

        30   Latin odolez gizen burruka gaiztoak?

               T'Esperi'ren erortze abarrots nasia,

               Meditar aiek ere luzez aditua?

               Ote da zingirarik, edo ibai-egalik,

               Gure guda zurbillen berri ez dutenik?

        35   Zein itxaso ez zuten margoz gorrizkatu

               Dauni'tarren ilketa erdiragarriak?

               Zein uregi ote da gure odol bage?

               Baiña, Musa ñabar, jokuak utzita,

               Ez zakioz lot, otoi, Kear kanta itsari.

        40   Billa zazu enekin. Dionear leizan,

               Soiñu leunago baten neurkera obeak.

Oarrak.— 1. Metelo Keler, 60'garrenean, ordezkari edo konsul zan; Kaisar, Ponpei ta Kralo'ren arteko itunbena, beronen garaian osotu zan, eta edeslarien iritziz, emendik sortua zuten amar urte geroago Erroma'k jasan zun erri-matxinada mergatza.— 3. Agintari auek, Kaisar, Ponpei ta Kralo ziran.— 6. Bizi ziran oraindik gerra artako geienak, sutan zegon oraindiño ordun piztuazitako elkar ikusi-eziña ere, bizi ta odol-jario azpiratze lotsagarriaren zauria.— 12. Atenai'tarrak Kepropi izena ere bai zuten, beren len-errege, Keprope'gandik. Anga antzerkigilleak —Sopokel, Euripide ta abar— aomen aundia zuten, trajedi-saillean batez ere.— 16. Grezi'n, Dalmatzi'tik egualdera, Iliri'n zeuden Partinotarren kontra garaipen oskidetsua lortu zun.— 24. Katon; biotz gogor ura, erromatarren askatasuna begitan zeukana.— 28. Yugurta, Numidi'ko aprikar errege, Mari'k azpiratu ta atxiloturik, garaitz-zurrean, Erroma'ra eraman zuna. Daunitar edo italiarrak, Dauno baitzan Itali'ko Pulla'n bakaldun.— 39. Keo, Ugartediko izaro bat; ta Kear, kanta itunak egin zitun Simonide angoxea zalako.— 40. Dione zeritzan Benus'en amari.