Madalena

Max Jara

euskaratzailea: Inazio Berakoetxea

Udaberrian jaioa

Bienvenida izan zan neska;

ari itxoitearen poza!

alako poza ikustean!

ta alta-amaren zorapide,

begi uts ziran arentzat;

baiñan gaixoek, damurik,

deitu zuten Madalena.

Esan okerrak entzunik,

—umea bait-zan artean—

urira bidali zuten;

galdu zan ain gaitz gabea.

Egunak joan etorri,

urteak damaz atean.

Guraso zaarrak bere eske,

a ikus naiez, il-aurrean.

Beraren billa aizpa irtenik,

aurkitzen du ez ustean,

ta ain bestelako ikusirik,

ez da ausartzen ezautzea.

Begi urdin garbiak par

dagite ille kixkurpean.

Urrezko tintil sendoak

dantzari belarrietan;

jardunean ortz politen

urre-izpiak dirdaietan;

eskuak eraztundurik;

sedazko jantzi ederrak

aoa musu-egarri;

beso txuriak eskeinka;

egonean leia oro,

ibilkeran oro festa;

bularra dena tentaldi;

dena arridura aren ternak.

—Jainkoak on, anderetxo.

Ta aizpa izanik biotzbera,

itxuraz ez ba zan ere,

—ain da bezgarria eza—

ta bordan mirabe antzo

gari jotzen zebillena,

ta ezin zunak asmatu

bizitza au iolas antzera,

agur zegion lotsati,

minduko ote zuan kezkaz.

—Jainkoak on, urte askoz.

—Noren billa dabil neska?

—Aizpa nuan baten billa.

—Ta aren izen? —Madalena.

—Emen ez; ez det ezagun,

dio guztiz lotsapean,

nor dan igarri bait dio;

ta bere itxura ikustean,

eskuak eraztundurik,

sedazko jantzi ederrak,

arrokeria jun zaio;

lotsa du soil barrunbean.

—Neskak ez al du aizparik?

—Ez dakit bai ote detan.

Zer ari zan jakin gabe

zebillen buru-gordeka.

—Nere aizpana da aotsa.

—Arrotz-amesak zureak;

begiak lurrera ditu,

ura ikusi nai ezean.

—Bienvenida, ez ukatu;

gezurrik ez, Madalena;—

Jantzia munkatzen dio

eta laztantzen illea.

Ark ezin du buruz artu

aizpa ari zaionik benaz.

—Besoetan azi zaitut;

zergatik ni ikus naieza?

Ta ao orrek musu eman dit,

nik orraz dizkizut ternak.—

Arek ez zun begira nai,

musua esku-artean.

Baiña ordun, belarrira,

besarkatuz, ur-urrean,

leen urteetako itx xamurrez:

—Bienvenida, Madalena!—

Bestea etsi-etsirik,

eta aizparen babesean

bere burua ume egiñik,

mintza zitzaion onela:

(beatz-artean tantaka

malkoak pitxi antzera)

—Samurraldi ontaz, aizpa,

damutuko ez al zera!

Bienvenida il zan betiko

ume xamurra zanean;

zuk aitatu garaietik

soillik nauzu Madalena.

Jauna iraintzea litzake

joanaidia berpiztea;

eta aizparik baldin ba det

ez det merezi izatea;

Ez nazazula, aizpa, zagun;

nigana ager ez zaitea;

ta iñoiz arkitzen ba zaitut

ta ausar zugana urbiltzera,

ni ikus gabe igaro zaite;

obe zenduke itsutzea.

Burutikan ken nazazu;

biotz barrendik atera.

Nor naizen ez beza jakin

iñork, ta neronek ez-ta;

ez nere aita zaartxoak

iñork iraindu ez dezan;

ez nere ama on-onak

naiz egon barka naiean.

Ta uka ez nazaten noizbait

ez eta aizparen semeak.

Nere eskuko jaioa naiz;

nere gain arro izatea.

Zugana erruki eske

banetor, ez buru eman;

nitaz erruki ba dezu,

otoi, illa banitz bezela.

Nigatik ez zaite mindu;

kezka au bakar det barnean:

lotsa aundiko amak sortu

ta ezin izan zuzena.

Beatz-artean tantaka

malkoak pitxi antzera.