Ry Cooder:

gitarra herdoildu bat

Gizon bat basamortuan, lurrik anonimoemean. Eguzkia berunezkoa da eta gizona amestutako ziutate baten izenaz oroitu nahiz dabil. Aidean ere metala nagusi: altzairua. Gitarra baten altzairuzko soinua. Horrela hasten zen pelikula, eta handik aurrera, zinera gutxitan joaten direnak ere, zinegilearen izenaz jabetu ziren. Wim Wenders zen París-Texas-eko espejismoaren bestalde zegoena. Ordea, gitarra joleak itzalen erresuman jarraitzen du. "Freskoago horrela", pentsa lezake berak.

        Gero filme hartako lehen akorde kixkalgarriak telebistako programa baten sintonia izan dira eta tarteka plajiotik oso hurbil dauden spot batzuetako doinuek itzultzen dizkigute gogora. Gainontzean ezerberririk ez Ry Cooder-entzat, hogei urtez letra txikitan agertu den kaliforniar honentzat. Bera ere muino batera igan liteke eta han hatza luzatu eta osan "hauek dira nire botereak", eta guk dozena bat diska, beste hainbeste filmetarako egindako bandak eta lagun pila baten disketan sartutako mandolinak eta gitarrak entzungo genituzke.

        Baina Cooder-ek ez du inoiz horrelakorik egin. Aitzitik lagunartearen ibarra eta itzala bilatu izan ditu: Captain Beefheart, Arlo Guthrie, Randy Newman, Jack Nitzche, John Hiatt, Jim Dickinson, Gaby Pahinui eta abar luze baten disketan agertu da eta berak ere alboan izan ditu laguntza eskatu dienean. Bada salbuespen bat halere, salbuespen adierazgarri bat. The Rolling Stones taldearen izenak eta Ry Cooder-enak loturik egon beharko lukete historia ofizialean. Arrazoia? Kanta bat, eta ez ezezaguna: "Honky Tonk Women". Dagoeneko askok dakite Cooder kanta horren egileetariko bat dela eta Koith Richards maudit-ari gitarra klaseak eman zizkiola. Richards berehala ahantzi zen hark egindako mesedeaz eta ez zuen inon aipatu, aski ongi bait zekien aurrean zeukana bera baino gehiago zela, Cooder gazte hark maixu baten manerak azaltzen zituela.

        Maixua eta ez birtuosoa. Cooder-ek ez du erakuskeriarako joerarik ukan, beti jakin izan du aurrean eta atzean egoten, itzalean eta argitan. Bere kantak lagunak bezain ezberdinak dira. Rythm and blues, ragtime, soul, calipso, reggae, soul, country, gospel, tex-mex, cajun jazz, hawaii... bere disketan bada guzti honetatik, batzutan fronteren gainetik salto eginaz eta bestetan fronteren marrak bere koloreak nahasten dituzten lekuan jarriz mélange apartak eskaintzen dizkigu. Alde txarrik ez al du?, galde dezake norbaitek. Ba... kristalezko begi bat omen du eta batzuen ustetan apo ahotsaz kantatzen du. Hala ta guztiz ere ez zaio eskurik falta eta begi batekin aski du hatzak non paratu behar dituen ikusteko.

        Nola akitu apologia? Joan den uda hasieran Ruper Ordorikarekin topo egin nuen. "Ry Cooder ikusi diat Londresen", esan zidan. "Eta zer iruditu zaik?" "Mayores de dieciocho", erantzun zidan konpostura galdu gabe.

        DISKOGRAFIA

        Ry Cooder. (Reprise). 1971.

        Into the Purple Valley. (Reprise). 1972.

        Boomer's Paradise. (Reprise). 1973.

        Paradise & Lunch. (Reprise). 1974.

        Chicken Skin music. (Reprise). 1976.

        Showtime. (Warner). 1977.

        Jazz. (Wamer). 1978.

        Bop Till You Drop. (Wamer). 1979.

        Borderline. (Warner). 1981.

        The Slide Area. (Wamer). 1982.

        Ry Cooder live. Mini-lp. (Warner). 1983.

        Get Rythm. (Warner): 1987.

        FILMETARAKO MUSIKA

        Performance. Nicholas Roeg.

        Candy

        The Long riders

        Suzko Kaleak (Streets of fire) WalterHill

        Crossroad

        Johny el guapo

        París-Texas. Wim Wenders

        Southem Comfort

        The Border. Tony Richardson

        Blue City