Bertsolariaren nortasuna

Zeleta

        Bein eta berriz esan dezagun: arrigarrizkoa dala gure bertsolariak doñu politez kantatuz as.matu, tajutu eta bat-batean egoki bertsoa botatzeko duten azkartasuna.

        Eta esan au egiztutzeko, ez degu urrutira jun bearrik. Adibidez, ona emen, neronek oraintxe tajutuko dedan bertso onen esanaiaren egiazpena, ondorengo bertsoaren bidez:

                Egokitu au degu,

                oindik-oindikoa;

                Eibar'ko txapelketan

                Gertaturikoa;

                arrigarriro geok

                ikusitakoa;

                batek asita, bestek. bukaturikoa:

Irigoien'ek:

                 Eibar'en egiten da

                eskopeta piña...

Uztapide'k:

                 Nik ba-daukat aspaldian

                ementxe egiña.

                Aspaldi izango dezu,

                zerorrek jakiña:

                Oker tirata ere

                «botatzen» dakiña!

Eta nik geituko riona:

                 Orra tajutu zuek

                bertso atsegiña».

        Bertsolariaren azkartasun eta iaiotasuna ezagutzeko, ba-ditugu ezaugarri geiago ere. Begira:

        Ikus daigun, bein batean, gaixorik, il-zorian aurkitzen zan adiskide kutun bat ikertzen edo bixitatzen izan-da, Uztapide, bere lengusu, Basarri eta Zepai, lau bertsolariak gaixoaren etxetik aldetzerakoan osatu zuten bertsoa:

Lenengoak:

                Gizon onek ez du asko palta

                oraintxe iltzeko,

Bigarrenak:

                Zer gaitz txarra dadukan

                mundun bizitzeko.

Irugarrenak:

                Zein da prestatzen dana

                zuluan sartzeko?

Laugarrenak:

                Ni preparatuko naiz

                enterratutzeko!

        Oraindik geiago. Ona emen beste gertatu bat, gure bertsolarien trebetasuna eta azkartasuna zenbaterañokoa dan ezagutzeko:

        Aldi artan etzan, noski, gaur aiñako aukerarik, erri batetik bestera noiz-nai, ez ordu batetik bestera jun aal izaleko, eta Santa Kurutz-bezpera batean, urteroko promesa edo igespidea aitzaki arturik, Lezo'rako irten ziran etxetik, urrengo goizean-goiz antxe aurkitzeko asmoz eta gogoz, Zizurkil'go bertsolari ospetsu Kortazar eta Uztarri, eta gaba igarotzeko Pello Errotaren arrebaren Ostatu-Etxean sartu omen ziran; eta jakiña, erriko jendeak jakin bezin laister bi bertsolari jator aiek ostatu artan zirala, berealaxe jendez inguraturik aurkitu ornen ziran, eta jendetzaren bertso-egarria asetu nairik, onako bertso au bota omen zuan, apaitan ari zan maitik bat-batean jeikirik, Uztarri'k:

                Kortazar ta Uztarri,

                alkarren lagunak,

                Zixurkil'dikan gatoz,

                kristau ezagunak,

                Nola gertatu diran

                Lezo'rako egunak,

                gu ara juatia,

                pentsatu degunak:

                lagundutzen ba-digu

                SANTU KRISTO JAUNAK!

        Ango jendearen oiu ta txaloak! Baiña, belaxe, al dakizute zer gertatu zan?

        Nunbait Pello Errota'ren arreba ura ere, bertsolaria izan... eta, jakiña!, emakurneak, «emakumea»-rena. Danen aurrean jarririk edo zegoan tokitik, gartsu ta adigarri, begira zer-nolako bertso jatorra ta egokiagorik ezindakoa bota zun:

                Kortazar ta Uxtarri,

                onera etorri-ta,

                apaitan ari dira

                lasai exerita,

                Santa Kurutz eguna

                aitzaki artuta.

                Andria ta umeak

                etxian utzita:

                orretxeri nago, ni,

                GAIZKI IRITZITA!

        Emakume bertsolari ark, ederrak eman zizkien, bere ateraldi zorrotzekin, bi bertsolari arroxka aieri! Ortan dago BERTSOLARIAREN NORTASUNA. Bertsolaria ez da edozein!