Erailketa itzela

(Gernika sutan)

Aurraitz

Guduteko arratsaldea

iskillu-artean itun.

Baso odolduak-zear ordu

latzen etorrerak burrun.

Gudoiñeko ots eta irrintziak

eriotzen iragarkun.

Uri ta baserri ebillan

nekea, gogoen lagun.

Aberri-bizkar zaurituan

artega askatasun-miña.

Auzka gogorretan, oldartsu,

gaztediaren kemena.

Bake-egarriz lanean zintzo

ziarduala erri leuna,

edoiak-beera, orroeka,

eldu zan amurru illuna.

Erio-zemaia zabaltzen

gudu-oiñetatik asau,

gure etsaien otsean, doixtarrak,

goi-indarrak nai zitun muxtau.

Euzko-gogoa illuntzearren

erriak apurtzea arau:

Gure Erriaren pizkundez

gura eben biurtu gau.

Ilketa ugariago zeiten

etsaiak odol-egarriz,

asteleen atsalde bat auta

eban, gaiztakeri ikasiz.

Albo-erritarrak azokan

zirala oitura-neurriz,

egontzi bat eldu zan egoi

-aldetik, taiu izugarriz.

Ordu nekatsuen geznari,

opageia astiz so eben...

Ez egon aldezkairik,

nasai erailketea bete eikeen.

Eriotzez zamauta, berein

egontzik, irunen-irunen,

iru ordu t'erdian burdin

-jasa ez ebien eten.

Uriaren bakea kalez igesi,

zauri ta bildur:

Izuikara biotzen jaube ebillan

Erioren ur. Lekoreratzen

ziranentzat iskillazkarrak

goian zuur: Zuzen-eske

errugeen odola,

zauri-gordiñetan, itur.

Aleuni ezarri autsazan

erpe zitalak gorrotok.

Ez eutsan emon errukirik

zaar, ume, emakume ez geixok.

—Ez eban itxi aratuge

etxe ez bazterrik Eriok—.

Aiots gorien menpe igesi

ekusen bizitza orok.

Suzko orduen zalapartadan

zoritxar oro bereber:

Soin apurtuen oiñazeak,

zotinka tatarrez, iltzer.

Neke danen erdien amen

negarren kupida ziper.

Txarkeri oron edena uste

-arte etzan Erioa asper.

Menpetzailleen ezpata ankerrak

zearkatuta biotza,

seme illak oiñetan, gera zan,

aul, Euzkadi'ren biotza.

Bake erailduan negar

eta negar, eldu zan arratsa...

Odol-egarria ase eziñik

urran ebillan arrotza.

Sendi zuzituen auenak

samintsu ebizan, bakar,

galdu-billa, gabaren kolko

baltzean, arruak-zear.

Euzkotarron erri gurena

neketzan kiskaltzen, su-gar...

Zut irauan Euzko-gogoak,

barano oro arriabar.

Erroma sutuz gero Neron

-antzera, begikuna aizun,

menpetzailleen buruzagiak

opagaia so-ban lizun.

Jakingeen aurrean erruge

ager guraz, estalkizun,

guzurraren zikiña, mundu

-zear, ezarri nai euskun.

Jainko izenaz menpetzailleak

egin-zauri larria ilkor,

Euzkadi'ren biotzak odol

dariola dirau, minkor.

Alde bitako neba-arrebak

alkartu gaitezan bizkor:

Ez da biziteko gai bakez

dirauna, koldar ta elkor.