Roi Xordo

Xose Luis Mendez-Ferrin

Emakumea naiz

bentzutu bakoitzaren zaurietan

ezpainak buzti zituen emakumea naiz.

Eta mihia

uso bezain barea eta sugea antzo gihartsua

bentzutu bakoitzaren zaurietan

ipini zuena naiz.

Umilatuen nazio esoaren

emazte alarguna naiz,

eta, mirabeen odol ederragatik

adurra lodia dudalako

ene erregua entzun dezazuen

erran dezaket

mintzo natzaizueke

Entzun ongi, ireki belarriak,

Galiziako herria, Galiziako herri bentzutua,

Galiziako langile asesinatuak:

"Oihu dagit Roi Xordo jendearen adiskideagatik.

Jendez betea bedi hibaia, soro bat segaketan bezala.

Soro bat segaketan bezala bedi ortzea putrez bete.

Populatu bedi mundua putre hilez,

hilak, burua mirabeen gerlako bentzutten

erraietan enterratzeko unean bertan.

Mirabeen gerlako bentzutuengandik sortu bitez ehun belar luze.

Luzeak bitez negarrezko abotsak, ezpatak antzo.

Galizian betirako hautsitako ezpatak!

Galizian Roi-ren hitza.

Roi Gorra, Aita, Buruzagiarena, burdinezko hitza.

Burdinezkoak boteretsuen amorruak, nik maite ez ditudanenak.

Ez dut maite gaurko eguna.

Gaur egun, non enearen gizonak lanera itzultzen diren.

Lanera eta morrointzara ene herria itzuli zen.

Berriz ere itsasoak eta itsasadarrak gorpu ustel gozoak izkutatu zituen.

Ustela bedi esperantza

jaunek haruntzago eskaintzen digutena.

Mundutik haruntzago, Galizia baino Haratago,

gure lurralde eta gure etxolak baino harantzago.

Koroa bitez azaz lurrak

Harbisoroak izan bitez berriz ere gazteluak!

Berriro ere gaztelu ingurura itzultzen da herria

Gazteluak eta elizak berriz ere

menperatu egiten dute Roi Xordoren herri ona.

Roi Xordo, anaia.

anaia zen bere anaiarena, oro zen anaitasuna

hautsaren kolorea zeramatenen artean.

Hautsezkoa zen norberaren anaia. Eta libro izan zen une batez

hautsa lurralde mirabetu mirabetu handian gainezka altzatzeko

Lurrezko gizonen eta lurrezko emakumeen lurraren gainean

lur hotzezkoa da gure bihotza

lur hotzek ez du hogirik ematen.

Gure bihotzak errekuperatu egin zituen agintariak bihotzarengan

Bihotzarengan ez da sortzen iadanik

mendeko librezko gau batetan sortzen den hogi bakarra.

Mendeku librezko gau batetan behekoak pirripio gisakoak izan ziren

eta biziak, areago,

libroak eta garaiak izan ziren, eta gorago hegaltatu ziren

Jainkoaren dorreak baino altuago hegaltatu ziren

Jainkoaren hitza kitatu eta Roirena hautatu zuten hitza

Roi Xordoarena, gorra dagoen eta Jainkoaren hitza entzuten

ez duen Roirena.

Roiren hitza erein zuten eta hazi bat bezala

gorde zuten begietan eta eskuan.

Ezkerreko eskuan igitai borobil eta garbi bat hartu zuten

Roiren hitza igitai bat zen

gorra bait zen aberatsen hitzenganako.

Aberatsen dorre garaiak erre egin ziren eta lurrera erori alaiki

Galiziako lurra lurreko gizonena izan zen.

Gizonen zaratotsak espantatu egin zituen belak

Belak eta aberatsak espantatu zituen eta boteredunak eta tesoroak.

Eta ez zuen espantatu karnaba, ez otalorea, ez egunsentia.

Egunsentia egundo

Galizian izandako gauzarik alaiena izan zen.

Baina gizonak ardiak bezala itzuli ziren beren ildora

abereak bezala itzuli ziren kortako abere izatera

kortetan, zakurrek ongi zainduak

zakurragatik ardiak beti izan behar dira abere.

Aberea betirako zure herria.

Zurea, Roi Xordo, iadanik betirako gorra dena.

Gorra dago herria, eta mutua eta hotza.

Hotza betirako putrearen begia.

Putrea hegazti madarikatua beti betirako.

Madarikatua bedi itsasoa gutitu zeneko eguna.

Itsasoak negar bitza betirako bentzutuak.

Bentzutuak berreskuratuak izanen dira egun batez.

Berreskuratua izan bedi morroiarengan lo sagien hitza.

Morroiarengan erne bedi lorea.

Lorea eme bedi etxolaren aitzinean.

Etxolak aterpetu gaitzala.

Askatasuna etxola deitxen da.

Etxolak aterpetu gaitzala.

Etxolak aterpetu ditzala lanaren familiak.

Lanetik birsortu dadila etxola deitu behar den lorea.

Berriz ere sortuko da hitza.

Zurea, Roirena, guztiona.

Guztiondandik birjaio bedi berriz Galiziako herria"

Horregatik,

ene abotsak oraindik

bentzutu eta mendekugabearen odolaren eta listuaren zaporea baitu

hau dio: Entzun ongi, ireki belarriak,

Galiziako herria, Galiziako herri bentzutua,

Galiziako langile asesinatuak,

beragatik oihukatzen dut, Roi Xordogatik, jendearen lagunagatik

Roi Xordo

Eu son a muller,

Eu son a muller que mollou os seus beizos

nas feridas de cada ún dos vencidos.

E colocou a súa lingoa,

quente coma unha pomba e musculusa coma a serpente

nas feridas de cada ún dos vencidos.

Eu son a muller viuda

de toda a nación dos homildados

e, xa que teño o cuspe mesto

dos fremosos sangues do servo,

podo decir a miña invocación pra que a escoitedes.

Escoitade ben, abride as orellas,

pobo de Galicia, pobo vencido de Galicia,

traballadores asesinados de Galicia:

"En chamo por Roi Xordo, amigo da xente,

Chea de xente seña a ria coma un campo na seitura.

Coma un campo na seitura seña o ceo poboado de abóitores.

Pobao seña o mundo de abóitores mortos,

mortos xusto no intre de enterraren a testa

nas vésceras dos vencidos na guerra dos servos.

Dos vencidos na guerra dos servos nazan cen herbas longas.

Longas señan as voces de chorar, coma espadas.

Espadas as tronzadas para sempre en Galicia!

En Galicia a palabra de Roi.

De Roi o Xordo, o Pai, o Xefe, a palabra de ferro.

De ferro as iras dos poderosos, dos que eu non amo.

Eu non amo o día de hoxe.

O día de hoxe no que os homes do meu volven au traballo.

Ao traballo e á servidume o meu pobo tornou.

Tornou o mar e a ría a acochar os doces corpos podres.

Podre seña a espranza

que nos ofrecen os señores mais alá.

Mais alá do mundo, mais alá de Galicia,

mais alá das terras e das chouzas nosas.

Señan as terras coroadas de cimos.

Cimos de nabo foran os castelos de novo!

De novo volta o pobo ao redor do castelo.

O castelo e a eirexa de novo

esmagan ao bon pobo de Roi Xordo.

Roi Xordo, irmán.

Irmán era do seu irmán, todo era irmandade

entre os que levaban a color do póo.

De póo era o irman de cada quen. E foi libre un intre

o póo de sorguerse sobre a grande terra asoballada, asoballada

sobre a dos homes de terra e das mulleres de terra.

De terra fría é o noso corazón.

Terra fría non da pan.

O noso corazón recuperou aos que mandan sobre o corazón.

Sobre o carazón non nace xa o pan único

que nace nunha noite de libre venganza.

Nunha noite de libre venganza os de abaixo foron como la bercas

e vivos, ou que diga,

libres e altos foron e voaron máis alto,

máis alto voaron que as corres de Deus.

De Deus deixaron a palabra o a palabra escolleron de Roi.

De Roi o Xordo, de Roi o que está xordo e non oi

a palabra de Deus.

De Roi sementaron a palabra e como unha semente

acochárona nos ollos e na man.

Na man esquerda empuñaron unha corva e impa fouciña.

Unha fouciña foi a palabra de Roi,

o que era xordo á palabra dos ricos.

Dos ricos arderon as outas torres e cairon ledas sobre o chan.

O chan de Galicia foi dos homes do chan.

Dos homes o valvordo espantou aos corvos.

Espantou aos corvos e aos ricos e ás potestades e aos tesouros.

E non espantou ao xílgaro, nin á frol do toxo, nin á raiola de maña

A riola de maña foi a cousa

mais alegre que houbo dende nunca en Galicia.

Pero os homes volveron ao seu rego como ovellas.

Como avenza volveron a ser avenza nas cortes.

Nas cortes, ben espiados polo can.

Polo can as ovellas han seguir sendo avenza.

Gando pra sempre o pobo de tí.

De tí, Roi Xordo, o que xa está prea sempre xordo.

Xordo está o pobo e mundo e frío.

Frío seña pra sempre o ollo do aboitor.

O aboitor seña pra sempre ave maldita.

Maldito seña o día que devalou o mar.

O mar chore pra sempre aos vencidos.

Os vencidos serán un día rescatados.

Rescatada seña a palabra que durme aínda no servo.

No servo xermine a frol.

A frol xermine na porta da palloza.

A palloza nos cabexe.

A libertade chámase palloza.

A palloza te cobexe.

A palloza cobexe ás familias do traballo.

Do traballo renaza a frol que ha chamarse palloza.

Ha nacer a palabra outra volta.

A palabra de ti, de Roi, de todos.

De todos renaza o pobo de Galicia de novo."

Emporiso,

a niña vos que aínda

gosta no cuspe e no sangue do vencido e non vingado

di: Escoitade ben, abride as orellas,

Pobo de Galicia, pobo vencido de Galicia,

Traballadores asesinados de Galicia.

Eu chamo por él, Roi Xordo, compañeiro da Xente.