Idarokimena

Isaak Babel

euskaratzailea: A. Eguzkitza

Logura nintzen eta umore txarreko. Une horrexetan bertan Mixka sartu zen niri ipuin bat irakurtzeko asmoz. —Herts atea! esan zidan, sakeletik botila bete ardo ateratzen zuelarik.

        — Gaur nire eguna duk. Ipuina bukatu ziat. Hau duk, hain segur, benetako gauza. Horregatik adiskidea, topa egin dezagun zerbait!

        Mixkaren aurpegia zurbil eta izerditsu zegoen.

        — Zorion antzekorik ez dagoela diotenek zoro diaudek, esan zuen, zoriontasuna idarokimena duk, inspirazioa. Gau osoan egon nahuk idazten eta egunsentiarekin ere konturatu ez nauk egin. Gero, hirira irten nauk egurastera. Egunsentian izugarri duk benetan: isil, ihintzez hezatua, eta ia jenderik gabeko. Dena duk garden, argihastea ere ikus ahal diaitekek: hotz eta urdina, misteriotsu eta nasaia. Edan dezagun, laguna! Inoiz ez nauk beste edozerkin hain segur egon: ipuin honek ene bizitzearen zantzu bat markatzen zik. Edalontzi bat bete zuen ardoz eta zurrutada batez edan. Hatzamarrak dardaraka zituen. Haren eskuak edertasun ikaragarrikoak ziren: lerden, zuri eta bigunak, erhi mehetakoak.

        — Ba dakik? Ipuin hau argitaratu behar ziat, jarraitu zuen. Edozein tokitan onartuko ziate. Orain argitaratzen den sats handiagorik... Balio duena harreman onak edukitzea duk. Sukhotin-ek dena konponduko zik...

        — Mixka, erran nion, berrikusi beharko nuke; ez diagok marraketa bat ere...

        — Doala popatik hartzera...! Denbora egonen duk horretarako. Etxen, ba dakik? Nitaz egiten ziate barre. Rira bien qui rira le dernier. Nik ez ziat deus edaten, ba dakik. Ikusiko ziagu urte bete barru zer gertatzen den. Arrakasta etorriko dituk... Botila ia hutsik zegoen.

        —Mixka, ez ezak gehiago edan!

        — Eragiten nauen zerbait behar ziat, erantzun zuen. Bart berrogei zigarro erre nitian. Koaderno lodi bat atera zuen, oso lodi, benetan lodia. Neroni irakurtzen uzteko ideia otu zitzaidan. Baina haren bekoki zurbila ikustean, zain puztu bat agertzen zeneko kopeta hitsa, haren gorbata triste hura korapilo bat eginda begiratzean, esan nion: Oso ondo. Leon Tolstoi.., hire autobiografia idatz dezaanean gogora hadi nirekin...

        Mixkak irri egin zuen. —Alua, esan zidan, ene adiskidetasuna ez duk estimatzen.

        Eroso jarri nintzen eta Mixka bere koadernoaren gainean makurtu zen. Gela isilik eta erditzalean zegoen.

        — Ipuin honetan, Mixkak esan zuen, zerbait berri egin nahi izan ziat, izugarriaren hodei batez inguraturiko zerbait, bera— eta samintasunez beterik, zuzenik berba egin gabe, zirikadez... Bizitzearen ankerkeriarekin leporaino niagok...

        — Gorde aintzinsolasak, esan nion, eta has irakurtzen...

        Mixkak irakurketa hasi zuen. Neu adi nengoen entzuten. Ez zera, ordea, bat ere erraz: ipuina txarra zen eta aspergarri. Denda bateko enplegatuak neska dantzari bati hartu ziola amodio eta haren leihoaren pean ematen zituela orduak zelatan. Dantzaria, baina, joan egin zela eta enplegatuak bere amodiozko ametsak deseginda ikusi zituela.

        Denbora laburra pasata ez nuen ezer entzuten. Ipuineko berbak motelak ziren, eta ezagunak, salmahai bateko zur leundua bezain lauak. Ez zuten ezer aditzera ematen: ez zelako pertsona zen enplegatua, ez eta nolakoa zen dantzaria.

        Mixka begiratu nuen. Begiak suturik zituen, eta hatzamarrez amatatzen zituen zigarroak agortuz zoaztenean. Haren aurpegi iluna, naturak zorigaitzez hestu eta absurduki zorotz egina, beraren sudur handikote korixka eta ezpain lodi zuri-gorriak, denak gero eta argiago bihurtzen ziren geldiro, indar gero eta handiagoaz, bere kreazioaren plazerak berak eragindako konfidantzaz betez joan ahala.

        Moteltasun pairakaitzaz irakurtzen zuen, eta azkenez amaitu zenean, koadernoa sakelean sartu zuen trakeski eta begitu ninduen...

        — Tira Mixka, ausartu nintzen berotasunez, honek pentsatzea eskatzen zik..., ideia orijinala duk..., sendikortasuna igartzen duk, baina halako moduz idatzi duala..., oraindik landu beharko duk, ez duk uste...?

        — Hiru urte eman zitiat honekin, erantzun zuen. Parte batzuk zuzenketak behar zitiate, noski, baina dena batera ikusirik...

        Nire hitzetan zeredozerk aparatu zuen. Ezpainek dardaraka egiten zioten. Burua makurtu zuen eta zigarro bat biztu zailtasunez.

        — Mixka, erran nion, idatzi duana zoragarria duk. Oraino teknika falta zaik, baina ça viendra. Alajainkoa, zenbat gauza daukaan buru horretan...!

        Mixka itzuli zen eta ume bat antzo begiratu ninduen: haren begiak maitasunez zeuden gainezka eta dirdir egiten zuten zoriontasunez.

        — Atera gaitezen! esan zuen. Inork ezin zezakek hemen arnasarik har.

        Kaleak goibel ziren eta isilik. Mixkak eskua estutu zidan:

        — Hartzea diaukaat, talentua, segur niagok. Nire aita, berriz, lanpostu bat aurkitu behar dudala diabilk setatsu. Nik neuk aina jaramonik ez. Baina udazkenean Petrogradora nioak. Sukhotin arduratuko duk guztiarekin.

        Geldiune bat egin zuen eta aurrekoaren motxikinaz beste zigarro bat iziotu zuen. Gero astiroago jarraitu zuen: —Lantzean behin hain niagok inspiratua, ezen leher egitekotan egoten naizela. Orduan ba diakiat egiten dudana ondo dagoena. Ezin ziat begirik lotu; denbora osoan ameskaitzak zitiat eta oso txarto senditzen ziat neure burua. Loak harrapatu arte ohean hiru ordu sartzen zitiat higika, eta goizean ezin jasanezko buruko minaz itzartzen nauk. Gauaz idatz zezakeat bakarrik, jende guzia ohera joan denean eta etxea isilik dagoenean. Orduan bai, suturik egoten nauk. Dostoievskik gauaz idazten zian, tea edaten zuelarik samovar-en ondoan, baina nik neure zigarroak diauzkaat..., logelan egon ohi den kea ikusi beharko nuke...

        Mixkaren etxera heldu ginen. Kalekriseilu bateko argiak aurpegian jo eta haren hazpegi finak errainutu zituen, zoriongosez beteak, antsiatsu eta zurbil.

        — Nor garen ikusiko ziate, halafede! esan zuen nire eskua indar handiagoaz estutuz. Petrogradon denok lortzen ziate nahi dutena.

        — Edozein kasutan ere, Mixka, lan egin beharko duk..., esan nuen nik.

        — Saxka, lagun maitea, erantzun zidan, jasantasunezko irripar batez, ez nauk kaiku bat. Ba diakiat nolakook diren gauzok. Ez hadi axola; ez nauk ereinoz koroetan etzanen. Etor bihar eta berriro ikusiko ziagu hau.

        — Oso ondo, esan nion, hemen egonen nauk.

        Gauon esan genion elkarri eta etxera nintzen. Guzti hori oso deprimigarria zen.

(Copyright/Egile-erkubideak (c): Nathalie Babel. 1966.

Joan Daves-en baimenaz argitaratua).