—Olerti—

Ixiltasuna

(«Mendekoste bestetan» bezala)

Orixe

Ixil-aurre

Nere lore baratza

gelaren alboan datza;

ematen dio zentzu banari

bererik zaion emaitza:

begi, belarri, sudur ta sapai

asetzen dira baltsa.

Eguzkiaz batera

txoria xintaz atera;

garoa lurrin biur dediño

elkarren lagun gera.

Baiñan oberik entzuteko

irtengo naiz oianera.

Oiana, dan aiña zabal,

gainberoak erdi zapal;

geldi geldiro arontz onontza

bakar naiz itzalez itzal.

Oiana ta ni batean gaitu

ortziko urdiñak estal.

Nere baratzak ez dun

soiñua gogo dut entzun

txioa baiño sorrago dala,

arek ukitzen nau lagun,

Ua lakorik belarri onek

ezin arkitu du iñun.

Erlerik ez dut ikusten,

zurru-murrua sumatzen.

Kakao-arra zaion zugatza

tantai orotan gailentzen;

Ameriketan —gelgarri dana—

zugatz aundiak loratzen.

Ostorik ez ta lorea,

lore biur dan erlea;

sorgiñ-inguma xuri-gorrixta

muskil gaiñetan ernea:

urruti-soiñu sorgarria da

belarri auen asea.

Elur maluta bezala

Ilbeltzean iausten dala,

noan bidea estalia du

egiñez neri magala.

«Zapal nazazu, seme, ari zait,

gure nagusi zerala.»

Aundi aundi noa bidez

oianak didan itzalez;

ager diranak, nere oiñetan

iaurriak esan ditekez:

ikus noraiño makurtzen diran

ni iaun ezagutu naiez.

Zeri nagoen begira?

— Ikuskarien erdira.

zeru eta lur tarteko denak

nik nai nukena ez dira.

Ez da begiz ikustekoa:

oien guzien argi da.

Entzuten ari naizena

ez da furrunda ozena;

beroak berak moteltzen ditu

egalak eta eztena.

Oiana ta ni batean gaitu

lotara deitzen azkena.

Andik nere beitaz, nora?

— Nere gelako zokora.

Basoan suma ditudanetan

gauza bat neri gogora:

erle-soiñua baiño meiago

dan marmari zorakorra.

Ixil-aldi

Itxi ditut bi begiak

loari ederretsiak;

eme emeki itzali zaizkit

basoaren marmariak;

baiñan oraindik etsirik

zin artu dute belarriak.

Gauez ere zur da betik

lo-zorroaren menpetik;

erdi-lo dala, entzun gogo du

xurru-murru meietik:

beti lirauken otoi-soiñua

sortu ledion barnetik.

Guziak sogor, au ernei,

otoitzerako doi da gai.

Goi-arnasari laguntza eske

luzaroan dago erpai:

ez baitaki nai bezain garbi

Goiko Iaunak zer luken nai.

Geroan, intziri miña

iñolaz esan eziña;

ordu luzetan atertu gabe

nik ordez bestek egiña.

Ara bildu zait bortxarik gabe

indar aul denen ekiña.

Begi-txuku, arnas-bakan

arri dagonaren gisan

entzun aski dut intziri miñau

barnean zer ari zaidan:

otoitz oberik ez dut asmatzen

erbeste illun onetan.

Lana bestek egiten dit,

aspertzerik ez dagokit.

Otoitz egiten sekulan baiño

orain obekigo dakit.

iñork entzuten ez dun zotiña

aldian aldian darit.

Paul Bakarzale'ren lana

negurturik ian-edana

bostogei urtez epeldu gabe

artara baitzan emana;

poz aundietan negarrez urtuz

irauterik etzeukana.

Aspaldion opa nuna,

ondasunen ondasuna:

animarena ez-ezen,

bai ta gorputzaren osasuna.

Nere urteen luze laburrez

bedi Iainkoak nai duna.

Ixil-ondo

Zokotik irten bearra

ibar negartsu ontara.

Ixilaldiak otoitzarekin

berritua dit indarra.

Alegingo dut ote dezadan

txuka besteren negarra.

Gaiztakeri ta gezurra

—betea baitute lurra—

burrukatzeko egokiko dut

nere indarren apurra.

Arnas Gurenak eman begizkit

ago ta luma zugurra.

An Euskalerria sasi

—oker ez ba'dut ikasi—

etsaien gudak erruz omen du

landako muria nâsi.

Ola ba'dago, ez nuke gogo

etxera bidean asi.

Il naiago dut, batera

bizi gelditu, bestera;

zer gerta ledin ikusi-naia

onezko ba'da, bide da;

gaitzez ba'ledi, betor Erio,

onez ba'da, biziera.