—Itz Neurtuz—

Larrazken gau batez

(edo «the mad pride of intellectuality»)

J.M.

Magadalenae dilectissimae meae

Larrazken-gau bat zen izar gabea,

Jarria nintzan sutondoan, hotz,

Arrotz bat antzo jendartean motz

Ezin garhaituz gogo-herabea;

  Ez alegera eta goibel ez,

Goganbeharrez, egin zirelako

Geiak, gizonak, hil-iruditako

Joiterik landa Gauak hegalez.

  Ez zen izarrik, bainan begi zohar

Lehen haur zena zegokidan so;

Goganbeharrak egon ziran lo

Emazte zela nendinean ohar,

  Hil zen phindarra zezanean phitz

Ene sutoian haren soin zintzoak

—Haren mihiaz (ustez) sormintzoak,

Arimarenak, zegidala hitz.

  Odolak berhez gaduzka hargati

Nahiz odolez biok garen bat,

Emazte-haurra ez da niretzat

Nahiz den nire izanaren zathi.

  Ene jorana zilhegi ez zait,

Amets alpherra ezin aipha dirot,

Bizi-nahian ez dakidan hirot

Naski ahanzten dakiket noizbait?

  Arima-gauan argi zen ezkoa

Hil du jelosez ene jakintzak,

Dakialarik ene arimak

Ez dugula alde othezko Jainkoa.

  Bainan aho ezti zuen, doi

Zen haren soina goi-ametsotara...

Zer naska dudan ariz jakin-ara!

Zer hotza dudan, ba naiz bihoztoi!

56.10.15

OHAR:

        Neurria den aldetik, poema egin dut Zuberoako euskalkiaren indar-akzenta khonduan harturik. (Mintzai-jakitun zenbaiten araura, euskara kommunak ere delako akzent hori ezagutu omen du, lehenago). Hitz hizki-askodunetan, gehienean, azken-aitzineko hizkiak dakhar akzenta; sail hortako hitz zenbaitek, hargatik, akzenta azken hizkian dakharte, hala nola poeman: hegalez, —hitz mugatua delakotz: Gauak (bere) hegalez— niretzát, noizbáit, jakintzák, armák eta bihoztói.

        Poemaren neurthitzak hamar —edo hameka— hoindunak dira, aldizka. Geldiune bat dago borzgarren hoinaren ondotik, eta hoin hori akzentik gabe duzue bethi. Hamar-hoindun neurthitzetan azken hoinak akzent bat dakhar; hameka-hoindunetan, aldiz, ez.