Ego, Himeneo

J. Iñaki Lasa

                                    (Irakurle, zeuri dagokizu muturrak lotzea.
                                    Hor daudela, zer esanik ez).

                                    Bere pozoinaz
                                    jarkiezinezko
                                    eta gazimin
                                    gorputzadarren
                                    laxatzaile horrek, Maitasunak
                                    narrasti baten antzera
                                    lur jo erazten nau.
                                                      (Sapho)

—Beira, azter ezazue! Honelako gorputzak ez dira edonon ikusten!

        Ez dago inguruetan pareko betsainik; ezta itsasoen bestalde neskatxa ederragorik!

        Zeinek nahi luke emaztetzat?

* * *

Neuk eten nituen Grezia zaharreko ohiturak. Neuk itxuraldatu nuen gizona. Neuk, bai, Zekrope izendatu nuen errege legea sor zedin abere haien burmuinetan eta, nola ez, neretzat kanta zezaten ezkonberrien lagunek. Sinestu nahi bauduzu, berdin izan ditut historian barrena Siamdarrak, Asiria, Espartako jendeak, nere zerbitzurako besterik ezean. Noski, gauza bera izan gabe, bata bestearen antzo bederen. Bai, bai, Siam-en, pekatariak ezkontzen nituen zigor gisa. Asiriran ordea, enbrak saidu. Azkenean helburua berbera da, ez?

        Baina zer? Zerbait ikasi dutela uste izan dutenean, laga egin naute eta, bakarrik. Emazterik gabe! Ni, Himeneo handia.

        —Baina ez al nago ni hemen, zure itzal eta ongarri, aholkuen jabe eta beilarako prestuen?

        —Halere emaztearen beharrean nauzu. Emaztea erosi beharrean.

        —Eta? Maitasuna, emaztea?

        —Ez. Maitasuna, zango bitarte eta goraxeago dagoena; sexua beste guztia. Emaztea, emaztea. Beste behar bat.

        Gainera, utz pakean! Aingeru eta gabrielok... jainkoan ipintzen dituzue eta, dianak bailiren. Zeuok neurtzen duzue distantzia, forma ematen, zeuon aukera... eta, deuseztu. Kontzientziak kontzientziarik balu, suizidatu egingo zinatekete... edo prostituzio apetatsuenean murgildu, edo, nik zer dakit... mozkorti bakarzalearen antzera, hordialditik lotara ajearen hatsetan hilzorituko...

* * *

—Probablement enfara no s'adonara de la gran veritat. Beno, bai, gero arte.

        —Zer egin diozu, katalaneraz?

        —Katalanera, Valentziera... zer hartzen duzu, kubatekin ari zara, ez?

        —Bai, baina nahiago dut Baylesa, inporta ez bazaizu. Adizu, zure izena ahaztu zait.

        —Unai, Unai esan dizut. Baina aldatu egin dudala. Moda horrek uda batez iraun zuen. Orain Pirmin naiz. Pirmin Erauskin.

        —Eta, nola ikasi duzu katalaneraz?

        —Ez dut ikasi. Adizu! Eh! Tabernariak nere lasaitasunaren arerio dituzu. Irene esan duzu ezta: Adizu! Tabernariak beti daude geldi, lagunei lelokeriak kontatzen. Bayles eta Gin Tonic. Bai, baina limoi ur tanta batzu bota, mesedez.

        —Bai, Irene, hizkuntza bi nahasi eta, beste bat ateratzen da. Hizkuntza guztiekin gertatzen da hori.

        —Beno, ni adibidez, oraintxe ari naiz euskaraz ikasten. Bederatzi urte arte ez nekien erdararik, baina gero, monjak, eta... badakizu.

        Eta nik ez nuke horrelakorik euskaraz gertatzen denik esango.

        —Beno, zuk ongi hitzegiten duzu.

        —Baina ez da hori asuntoa. Laugarren maila ikastolan egin nuen; alfabetatu beharra daukat, ordea.

        —Ez dakit... horrela, bat batean, ez nuke pentsatuko «asunto» hitza erabiliko zenuenik. Arraro samarra egiten zait zure ideiak entzunez gero. Izarokoaren jarraitzailetzat zintudan. Jode, ze onak prestatzen dituzten toki honetak tragoak.

        —Zer da Izaroko gauza hori?

        —Bah! Nik ez dut horrelakorik sinesten. Euskararen ebanjelioa... zuk zer egiten duzu?

        —Ikaslea naiz. Aurten bukatzen dut magisterioa.

        —Ale! Beste bat gehiago haurrak puteatzera.

        —Eta zer?

        —Ni apatrida naiz.

        —Ostia! Zu zoratuta zaude! Zer egiten duzun...

        —Bai, bai, ulertu dut. Bada, hori, apatrida izan. Ba al dakizu nola ligatzen duten Espartan? Kontatuko dizut. Gela ilun batetan biltzen zituzten neska mutilak eta, bakoitza hasten zen emazte bila. Eskua bota, neskari gainean jarri, edo ahal zen tokian eta, hura. Ukituaz gozoenari bere... Zortea behar...

        —Ez, ez dut nahi. Eta zergaitik diostazu hori?

        —Ukituko zintukedalako. Farre egiten duzu?

* * *

—Ah! Medikua izan nahi duzu eh? Neuk egingo zaitut mediku, Himeneo handiak. Baina horretarako gorputza ikasi beharra dago. Neuk irakatsiko dizut.

        (Unai, Pirmin, edo horrekin ere zerbait asmatu beharko dut.

        Ez da ezkontze. Aldrebesa atera zait ume zorri hori!)

        Beira, hau faloa da. Faloa deitzen diote. Beno, pilila, pepea, pitilina, izen asko du. Hobe ikusiko dugu ohe gainean; gauza hauek lasai ikastekoak dira eta. Beira, dititxoaren ondoan jarriz gero zer gertatzen zaion. Atsegin?

* * *

Mekaguen... astokiloa izan naiz. Ni hemen en plan cultillo... kaka zaharra! Zeukan ipurdiarekin... Mierda!

        Zergaitik ez ditut horrelako gauzak isilduko. Tontoa naiz. Gainera, egun lotsatitxoak gustatzen zaizkiela komentatu zidan Felipek. Aurpegia! Aitzakia bota eta gero gonbidatzeko aurpegia!

        Bizkorregi joan naiz. Feliperekin ez... hobeto ateratzen zaizkik gauzak. Zer! Hamar minutu soilik iraun du hemen. Bizkorregi joan naiz. Txotxola hori, zeukan ipurdiarekin... Zer! Hamar minutu ere ez.

* * *

—Adizu! Zergaitik idazten nauzu honela?

        —Agian... beira, nik ez dakit nora joan behar dudan hildakoan: nora nahi dudan ere...

        Txikitan, gaztetan, oroitzen naiz, Aresti, beno, Gabriel esango diot, nere aitaren adixkide zela eta, sarri, bisitatzera etortzen zitzaigunean, poematxoren bat ekartzen zuela neretzat. Askotan neure aitaren etxean idatzi zituen.

        Oroitzen naiz baitere, infernua, edo berak zeritzanez, inpernua, solasaldien komodin gisa zerabilela; maiz aipatzen zuela:

                Eskribitzen badaustazu

                badakizu non nagoan

                Inpernu labanagoan

                deabruaren ondoan.

        Jakina, ulertuko duzu, esaldi multzo horrek, gaztaroa bururatuz, nere betidaniko zalantzetan barrena abiatzea. Agian, pentsatzen dut, asmo ziurrik gabe zoritxarrez, atseginagoa litzaidakeela infernu hori.

        Egia esan, gaur arte atzeratzeak, erabakia gerorako uzteak, gau eta egun bilakatu ditu lokamuts azken urteotan.

        Guzti horiek aldenduz, maitasuna. Edozein deusez, antzezteko orduari naragoio, edozein inozez, denbora falta, nahitanahiezko teloi kolorgea hasieran... (Aspaldi idatzi nuen zerbaiten erreferentzia baino ez da). Maitasunaz mintzatzerakoan esangura galtzen zait konturatu gabe, eta, tamalez, bizi dudanean, horretaz ihardutea zaila izanik ere, aipatze soilak erruen espaziorantz bultzatzen gaitu. Nola esan aitorketa itxura barik!                         «Ametsen enbatak sortu nau, eta

                itsasoak eraiki.

                Ilargiak izkoren antzera.

                Baina ostera baztertu naute.

                Zeru arlotea ene gisa laga

                Eiki distiren beilari

                Erromako zubipean».

        Zenbat denbora!

        Algor mortis eta Rigor mortis poemak idatzi nituenekoa. «Hil zeinuak, dardarka, ixiltasunaren zantzu bilakatu zirenekoa».

        Hor zegoen dena, lerro multzo. Ez zen gaia ez dakit nongo edo noren enbatak sortzea ene hats hori, bazter nazaten...

        Bihotz sentiberan urratzen duena, maita!ea bera baino maitatze premiaren arantza iruditu zait lantzean lantzean.

* * *

—Entzun! Walt naiz.

        —Nor?

        —Walt!

        —Eta?

        —Poemaren bat somatu eta, zertxobait botatzeko guran iratzarria nauzu.

        —Ah! Bada, nigaitik ez zaitez hertsa.

        —Esker mila.

        —Musika pixkat nahi?

        —Zertarako?

        — Poema hori errezitatzeko. Poema izango da, ez?

        —Bai. Berdin zait.

        —Adizu, ez nuke neronen ehorzketan kandela eutsi behar izaterik nahi.

        —Vivian Reed. Ongi?

        —Nahi duzuna, baina bota.

        —Benetan?

        —Adizu! Paperik gabe utzi behar nauzu.

        —Bat batean sartzea gogorregia da, baina badoa halere .

        —Izenburua?

        —OH, HIMEN! OH, HIMENEO!

        —Segi.

        Oh, himen! Oh, himeneo! Zeren tantaltzen nauzu honela?

        Zergaitik sastatzen nauzu une batez eta gero laga?

        Zergaitik ezin duzu iraun? Zergaitik aldentzen zara orain?

        Zuk une bakarra gehiago iraunez gero hil egingo nindukezulako ote da?

        —Walt.

        —Zer?

        —Walt Whitman da zure izena?

        —Bai...

        —Nere ustez, Heriok garaitu du egun himeneo.

        —Ez zoan bide okerretik.

        —Era guztietara erantzun berria emango nioke nik horri.

        —Eta?

        —Maitasunari Hemingway-ren poema txuria erregalatu.

/NEURTITZ TXURIA/

Oak Park, 1916
Trapeze (1916-11-10)

        —Lelokeriak!

        —Ja! Maitasunak ez du berbarik nahi.

        —Eh!

        —Nor da? Nor kristo da?

        —Ni, orain arte idatzi duzuna. Itaunen bat daukat zuretzat.

        —Bota bizkor, ez bait dut zurekin galtzeko gogorik.

        —Zertarako jarri duzu guzti hau? Letxe txarra jaurtikitzearren, ala 3.000 duro mixerable jasoko dituzulakoan?

        —Zergaitik?

        —Fernando Pessoak esaten zuen bezala.

                Porque escrevo para eles me lerem sacrifico-me ás veces

                A sua estupidez de sentidos...

baina diferentzia nabarmenarekin, itxuraz ez bada ere. irakurle hori, neu izango naiz, eta beste inor. Eta aipatzen dena, ez da, neure lerdaleria baino. Mundu itxian bizi naiz; edo zirkulu hori bizi dut. Baina ez naiz Piolet Etiopiako. Hori ere, garbi.

        Halere, ez nioke nik ezetzik emango mixeria horri. Negua ere badator, eta, jaka berriarena... ez da ipuia. Zorionak pegatinadun oparitxoren bat... Gabonetan, urtebetzeetan, beti poemaren batekin joateak XIX.ean galdu ziren. Saldu, saldu. Nere anima deabruarentzat emango banu, zergaitik zu saldu ez haur baten zorionerako?

* * *

Herri honetan hitz guztiek galdu dute zentzua.

        Herri honetan, ondasunak eralkitzeari, eskuzabaltasuna deitzen zaio.

        Eskuzabalari, tontoa.

        Idazkariari, idazle. Idazleari poeta, eta, poetari zoro.

        Gainera, siesta zalea izanez gero, arrotza sartzen zaizu etxean, idazmakina hartu, zure aulkian eseri, eta hasi duzuna jarraitzen du ezizena dela merio.

        Adibidez, Irene hartuko banu:

        Ipurdiak, kaka, goitikak, zerri ustelak, itsasgaztainak, pixa gatzuna, gorotzak, txistu odolantzekoak, hilerokoak, puntak, beldarren izerdia, muki kola, lingirda, zorna eta esne zaharra zareten irodura hastangarriak, hanturak, sastaturiko mazkurak, alu urdintsuak, txuriak, baratxuri ahopats kakatsuak.

        Behin maitatu baduzue bederen munduan, ez nazazue iratzar, maitatu baduzue! Itzulpen guzti hau balitz ene lana, nork gaitzetsiko luke? Besteak maitalea baino maitatzearen beharra aipatzen zuenean bezala, nork egingo luke zati hori atzera.

        Jainkoaz besterik idatzi ez den hizkuntza honetan?

        Harilkoak korapilatu dira herri honetan.

        Moni, «esaidan, zoriontsuak al zareten mugaz bestaldeko biztanleak».