San Ferminen misterioa

Olite's Boy

Bizitzaren aldapa erdiraino igo dut eta ohituta nago mota guztietako mandatuak egiten. Are gehiago nerea bezain petrala den ogibide batetan. Bai, detektibe naiz, ederki eta sakonki ezagutzen dut jendearen gorotz morala, trebeki mugitzen naiz pertsonen zikinkeriek osatutako itsasoan murgildurik. Baina Uztailak 4an eman zidaten enkarguak harrituta utzi ninduen. Are gehiago, nere aita zenak —hargin ogibidez— esaten zuen bezala, harrobitua. Iruñeara joateko enkargua, hain zuzen. Hango Udaletxeak egiten zidan deia. Dei urjentea, ezinbestekoa, etsipenatua. Zein izango zen hango istilua ez nekiela, bizpahiru gauza hartuta Uztailak 6an bertaratu nintzen, desgogoa eta kemena falta aurpegian garbiki margtoturik. Ez zaizkit atsegiten 500.000 biztanle baino gutxiago duten hiriak. Herri koxkorrak dira, apenas. Gainera Uztailaren beroak desegiten nau.

        Abioiez joan nintzen eta goizean heldu. Hirian migimendua nabarmena zen. Festak omen ziren, jendeak alaia ematen zuen. Orduan kontutatu nintzen: San Ferrninak ziren, noski. Aeroportuan Udaletxeko zinegotzi bat nere esperoan zegoen. Hotel batetara eraman ninduen eta hamar t'erdietarako jendez betetako Udaletxe batetan nengoen. Bulego batetara eraman ninduten. Hor bizardun batek bostekoa eman zidan:

        — Julian Balduz, Iruñeako alkatea.

        — Mauricio Paralex, detektibe.

        Tipo hura urduri zegoen. Abotsa dardarka hitz egiten zuenean. Nere deialdiaren zergatia azaldu zidan:

        — Iruñea osoa krisian dago. Zurrumurru eta esames maltzur eta zitalak zabaldu dituzte. San Fermin ez omen da inoiz existitu. Jendea mendez mende hedatu den bulo bat delakoan dago. Konpreni ezazu Paralex jauna. Hau ez bada argitzen Iruñea lehergailu bihur daiteke. Perili gorrian gaude guztiok.

        Ederki , bapo. Lau mende San Ferminengandik ipuinak ateratzen krisi horretan sartzeko festa hasierako egunean bertan. Nori burura dakioke tamainako zentzugabekeria? Eta zergatik tokatu behar zitzaidan neri iskanbila honen erdian protagonista izatea? Demonio, nere betiko zorte txarra!

        Dena den ez zen denbora galtzerik arazoa konpontzekotan. Zerrenda bat luzatu nion alkate horri.

        — Hemen nahi ditut. Arin bait arin.

        Besteak irakurri zituen izenak:

        — Satrustegi, Caro Baroja, Arazuri, Urmeneta, Arbeloa, Jimeno Jurio, Urralburu, Bados, Don Goyo, Patus, Zapater, Madina, Cirarda, Aleman, Donan Pher, Manolita Chen, El Alcoyano, El Litri, eta... oh! baina... ez da posible!... J.M Iribarren ere! Nau ez dago iadanik gu artean!

        — Orduan etor ez dadin. Besteak hamar minutu barru batzar aretoan. Arineketan!

        Alkate horrek ez zuen nere konfidantza merezi. Ez ote zuen ulertzen azkar ibili behar genuela? Zertan zetzan orduan duda-mudatan ibiltze horren kausa?

        Finean azaldu ziren guztiak. Bat hitz egiten hasi zen.

        — En nombre de todos mis compañeros y en el mio propio quiero dar la bienvenida al señor Paralex, de quien todos esperamos la ayuda necesaria para solucionar este delicado tema que tiene en vilo la salud mental de la capital, y por extension, de toda la provincia...

        — Euskaraz, euskaraz! —oihukatzen zuen mahai baten gainetik neska batek.

        — Dena den, San Fermin euskalduna zen, horretan dudarik ez!

        — Que dices, Satrustegi, lo unico que esta claro es que San Fermin no era vasco.

        — Eta zu nor zara?

        — Yo de los Baroja de siempre.

        Orduan Urralburu altxatu zen:

        — Voy a torrar una sauna foral —aldarrikatu zuen.

        Oilotegia arras nahasturik zegoen. Hor ez zen ezer egiterik eta kaleratu nintzen.

        Ondoko kalean jendetza ikaragarria bildua zen. Dantzan zebiltzan eta udaltzain-kate bat hestutzen zuten. Udaltzain katearen atzean musikari uniformetu batzu abesti bat jotzen zuten, beti berdin, etengabe. Ez omen zekiten beste bat.

        Taberna batean sartu nintzen. Bero nazkagarri hori kentzearren bi gin-tonic hustu nituen zurrutada batez. Aspertzen ninduen San Fermin horren istorio hark. Blusa berdea zeraman tipo lodi bat hurbildu zitzaidan.

        — Paralex?

        — Ni neu.

        — Ba diat inforrmzio bat hiretzat.

        — Bota.

        — San Fermin ez huen uste duana. Udaletxean bildu dituan urde horiek ederki zekitek zer huen. Baina lotsatuak dituk. Ez zioatek herriari egia esan nahi.

        — Eh, eh, zatika. Hasteko, hi nor haiz?

        — Peña Komisioetako lagun bat.

        — Eta baldin badakite San Ferminaren asuntua nolakoa den zergatik ez diate kontatu nahi? Zergatik zeudek lotsaturik? Zer huen San Fermin?

        Bestearen aurpegia ilundu zen. Barruko guztiak apurtu dituen egia nazkagarri bat kontatu behar duenaren bisajeaz, istorio mixerable bat edasi zidan.

        — Ez huen saintu. Ez zian izena Fermin. Egia esanez, beltza huen eta usain ona duenetarikoa. Bere oinei kiratsa zerien. Txutxeria saltzaile ogibidez. Zer nahi duk? —bukatu zuen, eskuak luzatuz, etsi duenaren moduan.

        Nik ez nuen abagunea desaprobetxatu:

        — Bi gin-tonic.

        Gauza txarrenetik hoberenera zihoan. Lau gin-tonic edanda hobe nengoen eta sardana bat hasi nintzen abesten:

        — "Baxant per la font del gat, una nóya, una noya..."

        Lau tipo bueltatu ziren neregana. "Politikarik ez, politikarik ez" errepikatzen zuten karraxika.

        Ezin izan nuen erreakzio hori ulertu. Dena den kaletik atera eta zintzur guztietatik garraxi bera irten zen, indartsu, geraezina, ortotsa baino itzelago:

        — "Fiestas si, Politica no, Fiestas si, Politica no"

        Ez nuen ezer ulertzen. Jende hura ero zegoen, zeharo. Bi gin-tonic edan ondoren Tarragonako lehengusu bati dei egin nion:

        — Aizak, Ramonet, nola habil lanaz?        

        — Gaizki samar.

        — Etor hadi hora, Panplonara orduan. Ez duk zaila izanen hemen txapuzillaren bat egitea.

        — Nola daiteke hori?

        — Etorri eta berehala ulertuko duk. Ah!, edozein gauza ikusten baduk ere, ez hitzegin haiekin politikaz.

        — O.K.

        Gaua pasatu nuen bueltaka, gin-tonic batzu edaten. Ongi barneratzen zen. Zazpiak aldera edo neska errubio batekin nengoen. Holandarra, errape xelebrea. Arrimatzen zen bildurrik gabe. Pittin bat horditurik zegoen, agian:

        — Tu ahoga correg con togos, ahoga habeg togos por las calles, seg very fantastic, yo quegegte mucho si tu correg con las novillas. Tu demostrag que seg ibegico fuegte y valiente y yo quegeg mucho.

        Alu zikina! Falta zitzaidana. Ez dakit zer nolako zorabioak joa ote nengoen baina kasurik egin nion eta aldapa batetara joan nintzen. Hor jende mordo bat zegoen. Kurioso xamarra, jendea. Bakoitzak periodiko bana zeraman baina inork ez zuen irakurtzen. Ni erostera joan nintzen ere, baina ez zuten "La Vanguardia" eta ez nuen ezer erosi. Ez dut probintzietako prentsa irakurtzen.

        Goizeko zortziak baino minutu bat lehentxeago batzu elkartu ziren eta abesti erritual bat kantatu zuten. Oso gauza polita zen. Elizan egon nintzen azkeneko aldiz, orain dela urte asko eta asko, etorri zitzaidan burura.

        Nere ondoan zegoen tipo altu ile luze eta argal bat. Erdi errubioa, zinta batez biltzen zuen adats luzea. Sinpatiko iruditu zitzaidan eta hitz egiten hasi nintzaion.

        — Where are you from?

        — I'm from Vitoria.

        — Borde.

        — Loditzarra.

        Ezin izan genuen solasaldia segi. Leherketa bat izan zen eta zezen batzu agertu ziren abiadura bizian. Udaletxe aurretik pasa giren. Gero karrika hestuagoa zen. Ni larri nenbilen, arnasa hartu ezinik. Zezenak gero eta hurbilago. Nere abiadurarik handiena lortzen ari nintzen. Bapatean karrika bukatu zen eta zurezko hesi baten kontra jo nuen bete-betean. Vitoriako zozo horrek hartua zuen beste korrikalari guztiekin batera, eskubitako bidea. Berehala zezen pare bat erori zen ni gainean.

        Nahiko jipoitua nengoen, eskumuturra hanpatzen ari zitzaidan, baina neska holandarra oso pozik zegoen nerekin.

        — Togego, togego —esaten zidan eskuez txalotxuka aritzen zen bitartean.

        Hoteleratu nuen neska. Gerria inguratu eta ankatartean ziri gogor

bat nabaritu nion. Haserraturik aldendu nuen neregandik eta dokumentazioa eskatu. Joseph Leo Tindenbergen. Ogibidea, trabesti. Bapo.

        Hurrengo egunean Bartzelonara itzuli nintzen, nahiko nazkatuta. Ez zait esperientzia gustatu. Hurrengo urtean etorriko naiz berriz, agian, baina lan egin behar ez ba dut, dibertitzera bakarrik.

        Goizean alkateari dei egin nion. Abots ezagun batek erantzun zidan.

        — Iruñeako alkatearen bulegoa, bai, esan?

        — Ramonet!!!

        — Ah, Mauricio, zer ari haiz?

        — Eta hi?

        — Beno, hemen, alkate berria negok. Azkena joan zen "Fiestas si, politica no" oihukatzera eta aprobetxatu dut. Bihar zetorrek izendapen ofiziala.

        — Zaila izan zaik?

        — Ez, gehientsuak hordituak ziren eta.

        Enfin, enfin, enfin. Ikusi egin behar nola progresatzen duen familiak.