|
Aita
Vassillis Alexakis
euskaratzailea:
Beñat Oiharzabal
Jatorrizko izenburua: «Papa»
Arbola baten azpian jarririk egunkariaren irakurtzen ari naiz, noiz eta haur boz batek erraten baitu:
—«Baloinean jostatzera heldu zara?». Mutiko tikia da, zazpi urte inguru, aurpegi sinpatikoa, ile hori, kizkurrak.
—«Ez diat gogo handirik», diotsot, piska bat ezbaian egon ondoan.
—«Domaia da!»
Bizkarra ematen dit eta emeki baloina zangoz pusatuz, urruntzen da. Haren proposamenak piska bat harritu nau. Gaixo mutikoa, iduri du enoatzer dela. Ez da engoitik jende handirik tenore honetan oihanean, inor ere ez baitut ikusten inguruan, arimarik ez.
Egunaren akabantza da. Gauaren freskura senditzen hasten da. Egunkariaren irakurketa bururatuxea dut, noiz eta boz berak erraten baitu:
—«Gose naiz»
Mutiko tikia eneganik metro batetan dago, zango ezkerra baloinaren gainean pausatua.
—«Hire gurasoen xerka joan behar huke», diot. Begietan behatzen nau. Bat-batean irri karkailaz hasten da.
—«Zer gertatzen zaik!»
Haren irria doi bat nardagarri egiten zait. Egunkaria plegatzen dut, altxatzen naiz, blusoineko zerradura goititzen.
—«Bainioak! Agur.»
Hala ere dudatan nago joan ala ez joan. Ez dezaket alabaina hor bakarrik utz.
—«Ez haiza aitamen xerka joaten? Amarekin jina haiz hona?»
—«Baina, aita, elkarrekin etorriak gara!»
So egiten diot mementu bat, elerik ezin eginez. Ez du gehiago irri egiten. Begiak inozentki enegana pausaturik dauzka. Ahalik eta goxokien mintzatuz, galde hau egiten diot:
—«Eni didak aita erraten?»
Antza denaz, interes guti du harentzat ene galdeak.
—«Bagoaz?, dio, hotz naiz.»
—«Nora deabru nahi duk joan gaitezen?»
—«Etxera!»
Abantzu oihuz mintzatu da, ene egon moldeak sumintzen balu bezala.
—«Beha ezak hona mutikoa. Ez hadila asalda, bestenaz ni ere haserratuko nauk. Prest nauk aitamengana segitzeko, baina non diren erran behar didak. Hire adinean, ez haiz hihaur jin, dudarik gabe, oihanera? Erradak, bada, norekin etorri haizen.»
—«Zurekin, aita!»
Ero ote da mutiko hau? Adin horretan ero izan daitekea? Joku zerbait ote da orduan? Zer joku, ordean? Esplikabide xinplea behar du honek: oihanean galdu da, eta beste inor ez baitzen, enegana jin da.
—«Goazen hortik, diot. Beharbada norbait atzamanen diagu.»
Ene gibeletik ibiltzen da, ez aski fite dudarik gabe zeren noiz behinka lasterka aditzen baitut.
—«Benturaz hemendik hurbil bizi haiz. Hihaur jina haiza oihanera?»
Baloina beso ezkerraren azpian atxekitzen du, esku eskuinean arbol adarska bat dauka.
—«Zerbait ihardets ezak!»
—«Aita, hotz naiz.»
Iduritzen zait besoetan har nezan nahi lukeela. Blusoina kentzen dut, eta sorbaldetan ezartzen diot.
—«Ez diroat konpreni, zergatik aita erraten didaan, diotsot, ez nauk hire aita. Hogei eta bi urte ditiat. Hogei eta bi urtetan ez naitekek hi bezalako mutiko handi baten aita izan, ulertzen duk?»
Berriz abiatzen gara. Inor ere ez dakusat. Zer eginen dut haur horrekin? Gurasoak etxeratu bide dira. Polizia ere abisatua dukete.
—«Non bizi haiz? Karrikaren izena ezagutzen duka?»
—«Rue Moreau», diost, doi-doia entzun daitekeen boz batekin. Balinbada ez da tronpatzen. Moreau, iduri luke karrika izena dela.
—«Ongi. Taxi bat hartuko diagu».
Azkenean bide gudroineztatu batetara heltzen gara.
—«Aski diagu orain beha egotea», diot. «Akitua haiz?»
Buruarekin baietz erraten du. Bidez beste aldean xaradiak segitzen baitu, hara so dago. Zer eginen dut etxera sartu eta? Arraultze-moleta, eta gero ohera. Laneko gogo aski baldin badut, literatur ikaskizunak arrapasatuko ditut. Irratia entzunen dut. Gostuan egonen naiz ohean. Bide bazterretako gauargiak piztu dira.
—«Nola duk izena?», galdatzen dut.
Haren baitan zerbait gertatzen ari dela senditzen dut, ezpainak piska bat dardaratzen zaizkio; horra, enegana lehiakara heldu da, baloina lurrera erori da, bere bi eskuez azkarki tinkatzen nau, beharbada nigarrez ari da? Ileak perekatzen dizkiot.
—«Ez didak heure izena erran nahi?»
—«Baina, aita, badakizu!»
Bai, nigarrez dago. Taxi bat, azkenean, gelditzen da. Baloina biltzen dut, mutiko tikia eskutik hartzen, eta autoraino lasterkatzen gara.
—«Rue Moreau», diot.
Batere ez dela edo ezagutzen ez duela erraten badit? Ez du deusik erraten, autoa abiatzen da, hobeki jartzen naiz aulkian, lasaiago senditzen naiz. Ipar aldera jo du, Saint Mandé-ra buruz, gero pereferikoa hartzen dugu, eta iparrerantz segitzen. Porte des Lilas-en periferikotik jalgitzen gara, enparantzari itzulia ematen diogu, eta Parisera sartzen. Mutikoa leihotik kanpora so dago; galdatu nahi nioke: «Ezagutzen duk?», baina ez dut, deusik erraten. Eskuinetara jo dugu, karrikaren izenaren irakurtzera saiatzen naiz... Moreau karrika da!
—«Non da hire etxea?»
—«Han, ibil zentzu debekatua den tokian.»
—«Ibil zentzu debekatua den tokian geldituko zara», diotsot txoferrari.
—«Entzun dut», erraten du.
Bastiza modernoa da, dorre bat baino piska bat tikiago. Ez nintzatekeen harritu, poliz auto bat aurkitu bagenu karrikan, txakurrak etxeko atarian, gizon bat pijama soinean beharbada. Inor ez da.
—«Zein estaiatan da?», galdatzen dut.
—«Bosgarrenean.»
Hemen berean uzten banu? Bera igaten uzten banu? Ez dut gehiago zer eginik hemen, ez dut haren gurasoen ikusteko gogo mikorik, ez zer gertatu den kondatzeko denbora galtzeko enbeiarik. Ixtorio horrek askitto iraun duela iruditzen zait, etxera sartu nahi naiz. Akitua senditzen naiz, ene ahalez goragoko indar bat egin ukan banu bezala, ene borondatea baino areagokoa ere. Neure burua engainatzera utzi ukan banu bezala.
Neure burua mutikoari behatzetik begiratzen dut. Ezin jasanezkoa zait haren presentzia. Eskua gogotik bihurtuko nioke. Igangailuko ateak irekitzen dira:
—«Izan gaitezen», diot.
Jada igogailuan da. Nik dut beti baloina atxekitzen. Bosgarrenerako botoina zapaltzen dut. Bihotza zalapartaka ari zait. Helduak gara. Mutikoa tarrapataka, aterantz doa, txirrinaren jotzeko zango puntetan altxatzen da.
Emazteki batek irekitzen du. Gaueko atorra briolet lili zuriztatua du soinean. Ile kiribilatua. Begitarte polita. Berrogoi bat urte beharbada. Haurrari musu arin bat ematen dio.
—«Goseak zarekete», dio soilik.
Iduri du ez zaidala ohartu. Atea irekirik utzirik, mutikoa darraiola, apartamenduaren barnera sartzen da. Hor egoten naiz, saloin zoko bat ikusten dut, kutxa zahar bat, tapis xuri bat. Beha egoten naiz instant bat, eta gero, burua atetik pasatuz, dei egiten dut:
—«Otoi, anderea!»
Heldu da.
—«Joan behar dut, anderea... Eskerrak bederen ematen ahal zenizkidan!»
Irri eragingarri zaiola iduri luke.
—«Zergatik eskerrak?»
—«Ohartarazten dizut, deusek ere ez ninduela zure haurraren ekartzera obligatzen! Dakizula, badut beste egitekorik.»
—«Otoi, utzak komedia hori!»
—«Zer komedia, anderea? Baina zer komedia?»
—«Ez ezaala oihurik egin, auzoek adituko gaitie»
—«Berdin zait. Eta nola zatzaizkit eni toka mintzatzen»?
—«Aski, Xan, otoi, aski»
Urrats dudakor beldurtiz eneganantz aitzinatzen da.
—«Ene izena ezagutzen duzu?»
—«Bistan dena, Xan»
Beharbada, amaren lagun bat da, aspaldi-aspaldi ikusi ez dudan lagun bat? Ideia hau jiten zait: haurra sistematikoki oihanean uzten du, eta aldi guztiez, etxera ekartzen dion gizona alegia ezagutzen egiten du. Nondik asmatua du ene izena?
—«Ez al gara hobeki izanen barnean eleka aritzeko?»
Berdin deus galtzekorik ez dut hari jarraikiz. Ene izena nola igarri duen jakin nahi nuke. Sartzen gara.
—«Jartzen ahal haiz», dio.
—«Zergatik toka ari zatzaizkit?»
—«Ez diat uste sekula eztabada ari izan hatzaidan, ez eta lehen aldiz elkar ezagutu dugunean.»
—«Segur haiza jada elkar ezagutu dugula?»
Horra orain irriz hasten baita, oxtion haurra bezala, irri sarkor osorik iharrausten duen bat. Burutik badu, ez daiteke bestela, eta haurra ere burutik maingu duke.
—«Segur nauk, bai. Segur baino segurago!»
—«Ero zara, burutik eginik zaude!»
—«No erraten ahal didak! Hamabost urte ezkondurik egon ondoan, hika mintza gaitezkek, dudarik gabe!»
Gure solasaldia jostagarri zaiola iduri luke. Bere umorea eta irriberatasuna ene baitan ere piztea erdietsi du.
—«Hamabost urte badu ezkonduak garela?», diot. «Luzexko duken, benturaz?»
—«Luzea duk, bai.»
—«Eta oro har, elkar ongi aditzen dugua?»
—«Hein batetan. Ez duk sekula kalapita gogorrik gure artean, hori erran nahi baduk. Hi, heure aldetik bizi haiz, ni neuretik. Ez diagu gauza handirik partikatzen.»
—«Zer didan zuzen erreportxatzen?»
—«Familiako bizian ez parte hartzea. Patrick-ez okupatzea gertatzen zaialarik, bost minuturen buruan zainen gainean haiz. Ezdeuskeria batengatik erasiatzen duk: jostailuak barnebidean altxatu gabe utzi dituelakoan, dutxulua ongi hetsi ez duelakoan, arropak aski fite jantzi ez dituelakoan. Bakean utz hintzagun nahi huke. Kasik sekula ez diagu hiruek elgarrekin jaten.»
—«Agian, haur bat baizik ez dinagu...»
—«Bai»
Zigarreta bat piztu du. Haren begitartea berriz seriostu da. Franko akitua iduritzen zait.
—«Noizpait ezkontzen banaiz», diot, «diozun bezalakoa izanen naiz beharbada. Baina ez dut batere gogorik mementuko, ez dut haurrik izateko gutiziarik, ez eta haien altxatzeko lanean aritzera obligatua izateko enbeiarik».
Ez dut balio ene izena nondik ezagutzen duen berriro galda diezaiodan. Ezkonduak garenaz gero, normala dela erranen baitit! Izena itsura bota du, eta igarri. Izen aski komuna da. Benturaz haren senarra ere, haren haurraren aita, Xan deitzen da. Liburutegiko atal baten gainean, berrogei-berrogei eta bost urteko gizon kasko soil baten argazkia dakusat. Hura da benturaz haren senarra. Utzia duke, beste emazteki batekin joana dateke; beharbada, besterik gabe, bera bakarrik bizitzeko joana da. Horrek bide dio honi zentzua galarazi. Topatzen dituen gizon guztiak senartzat dauzka, Xan deitzen ditu, toka mintzatzen zaie. Argazkiko gizonak aurpegi aski arrunta du, betaurrekorik gabekoa, bizar gabea. Jende askoren egitea du. Haren adinean nik ere haren antza ukanen dut beharbada. Ile galtzen hasia naiz jadanik. Gaixo emaztekia.... Ez naiz erratera benturatzen, egun batez ezkontzen banaiz, ene adineko neska batekin eginen naizela, ez berrogei urteko emazteki batekin.
—«Alo», diot, «daukat aski iraun duela joku horrek. Etxera sartuko naiz.»
—«Eta non duk etxebizitza?»
—«Place d'Italie-ren ondoan bizi naiz, sehi ganbara batetan... Fakultatetik-ez sobera urrun..»
Ohearen gainean jarririk egon da. Ohartuki obserbatzen nau.
—«Zer izen du karrikak?», erraten du.
Zergatik egiten dit galde hau? Matelak sutan ditut, azterketa pasatzen ari banintz bezala. Nonbait ene baitan, ene baitako zolan, ate bat danbaz hetsi da.
—«Zergatik galde hori?», diot.
—«Hola... Ez haiz hartaz oroitzen?»
Ongi ikusten dut bizi naizen karrika, eliza kantoinean, Aux as du Volant ostatu taberna, garajea... Arbolak badirea? Bai, badira, ezker aldetik. Golpez izena gogoratzen zait:
—«Rue Solferino», diot
—«Ezagutu hindudalarik hor bizi hintzen», erraten du. «Ganbaraz piska bat oroit nauk. Paretetan paper liliztatua bazuan, ez al da hala? Ohe tiki-tikia zuan.»
—«Han bizi naiz oraino, Anderea», diot. «Hona giltzak».
Gakoak erakusten dizkiot. Eskua dardaraz ari zait, itsuski.
—«Hemengo giltzak dituk», dio.
—«Non da bainugela?», diot.
—«Gaixo Xan...»
—«Non da bainugela?»
Ene galdea bitxi kausitzen du.
—«Barnebidean, lehen atea»; erraten du azkenean, boz unatu batez.
Barnebidera oldartzen naiz. Atea irekitzen dut. Komutatorea itsu mandokoa xerkatzen dut. Atzematen.
Ikuzkonketaren gainean miraila bada. Ene buruari behatzen diot... Horren nintzen beldur: argazkiko tipoa da.
| 
