Ardantegiko alabia

Sitz-Zulueta'r Errupo

               I

Euzkal txokoak yakuz

Ardantegiz bete.

Edaletan, geiago,

Naiz zar ta naiz gazte.

Ardantegiak, baiña

Ez dira bardiñak

Bata bestiagandik

Aldeak andiak.

Ardaua gitxi dala.

Orra, ba... lotsia!

Lotsaz ardaua saldu.

Or dago untzia!

Sarri, gordin urtenak

Gonadunak, andik.

Ez dira gorrituko

Apurtxuagaitik.

Arrantzale garrangan

Amuzki antzera,

Emakume lotsia

Sarri bertanbera.

               II

Ardantegiko neskatilla bat

Orraitiño dot ezagun,

Eliz-ondoko ardantegian

Bide barritik ez urrun;

Arri enparantz txukun aurrian

Arte zugatza dau lagun.

Ustai erdiko atadi zabal,

Ateta sakon, aterki;

Aren gaiñetik Udal-etxia,

Txaigo luzia bekoki:

Erri-arazo alkartuetan

Antxe dabe batzar-toki.

Ezker-eskuman ate bi dagoz,

Eskaratzakua bata;

Ezker aldetik ardantegia,

Atadi barru sartuta.

Egal bikua edale maia,

Zutik artzeko zurruta.

Edale maian atze-aldean

Sei mailla ditu arasak;

Andik kiñuka, edari biziz,

Agiri dira bonbillak.

Leio barruan, odol-lokarriz,

Zibuka lora moltsoak.

Lora guztien lora bai'litzan,

Abegi onez zolia,

Edale maian atzetik dago

Ardantegi-alabia

Gerri-eskuak ekiñalian,

Irribarrez arpegia.

               III

Noren antzeko egingo geunke

Ardantegiko txikia?

Lonar Vinci'ren «Gioconda» edo

Murillo'n «Sortzez Garbia»?

Aren ondotik urrun da beintzat

Goya'ren neska «Majia».

Ule kizkurren biarrik ez dau,

Ezta billoxen jantzirik;

Atzazkaletan, ez ezpanetan,

Ez dau auts-gorri biarrik.

Ederretan eder ba'da be,

Eder, berenaz bakarrik.

Ez da kankallu andikotia,

Ezta gari baltz igarra,

Ezta trokola mokor andia,

Ez dau urtena bularra,

Akelarre'ko sorgin erre lez

Ez dau zaldi illun iztarra.

               IV

Arpegi luzangian

Begiak orlegi.

Ezpan giar eziak

Auan ertzedegi,

Belarri zeien goitik

Uliak beillegi.

Edertasun indarrez

Baranoan argi.

Sama luze gaiñetik

Burua zutuna,

Bekoki zabalpian

Betarte biguna.

Matrail zulo bietan

Kukuka zoruna.

Okotz biribil gora

Egaz goitasuna.

Edurraren zuriak,

Illargi betian,

Larrosak urtu dita

Aren arpegian.

Orregaitik ain gozo,

Agin ze artian,

Abotsak itz dario

Uren abestian.

Sur txanbelin zulotik

Arnasa geldiak

Gora-beratzen deutsoz

Bular ezkutuak.

Egunaldi barietan

Alan itxasuak

Darabiltzaz zibuka

Ur biribilduak.

Aragiz, soin guria,

Gorputzez, egiña;

Oin laburrak zirkinka,

Ibilte ariña.

Ardantegian ba-dau

Ganez zeregiña,

Baiña bera be ba-da

Geldirik eziña.

Baserriko atsuak

Askotan esana,

Kaiku kirtena ezpada

Billa joiakona,

Zorioneko senar

Andratzat daukona.

Izango dau albotik

Nok ondo jagona.

               V

Agirikua eder ba'eban,

Ederragua barrua.

Ama alargunak ardantegian

Arduraz azitakua.

Meza entzunik Jaunartu goizez,

Andik indartu gogua,

Andra Mari'ren magal gozuan

Garbi jagonaz burua.

Bare zikiñak adur dario,

Lore ta barazki gosez.

Bits-apar lodiz bidiak loituz,

Aurrera doia dandarrez.

Ardantegiko alabia or

Aurrez artuta edalez,

Zar ta gaztiak erne minduta

Aurrian daukoz adurrez.

Usua, uso-eizlari batzuk,

Nai, euren eskuz, jausita.

Sur jota gero, bardin oi deutse

Beste batzuntzat itxita.

Ba-da besterik eizlarietan,

Maitasun miñez josita,

Uso zuria eurentzat naian

Griñaz begiak bustita.

Itxas ertzeko ondar bigunak

Ur irakiñen indarra

Apurtuz gero, atze-atzeka

Urrunduten dau agarra.

Ardantegiko alabia be

Ez da iñoiz izan gangarra.

Tinko ta bare atzeratzen dau

Maitez minduen su txarra.

Biotza ba-dau neskatilliak,

Maite-deiantzat ez da gor.

Abi barrien amesez dago,

Lagun zindorik ba'letor.

Neskatillaren biotz-atean

Zenbatek dabe jo gogor!

Kistar zintzuen zindotasuna

Bakarrik berentzako nor.

               VI

Ardantegirik asko

Dau Euzkal-erriak;

Gatx erdi, an ba'legoz

Irakasle onak.

Agur, «Ardantegiko

Alaba» kistarra;

Jaso buru-goi ganez

Lotsazko sugarra.

Aldatz beera makurrez

Euzkotar lotsia!

Ondatuko ezpada,

Argitu bidia.