|
Argi oneko poema
Aita Gandiaga
(Larrea'ko Olerti-sariketan saritua, 1963)
EMON NINDUN lurrak
asperen bainindun.
Dardaraz bizi naz,
Azkartza'ko lertxun.
Ta gero, baiña noizbait,
ta, udazken bat lagun,
egoiak jasoko nau,
aidez gora, zurrun.
Ta gero, geroz gero,
ta, Azkartza'tik urrun?
ta asperen altu onen
yoran bako oiartzun,
lertxun edatu bat lez
ta aideko edonun
biziko naz dardara
eta asperen-lurrun.
ORMA ONDOAN larrosa-aiena
lorez jantzirik ta usaiñez.
Nire ezpanetan irribarrea
iratzarri da atsegiñez.
Alan eiteken inguma aratz bat
lotatik jagi, eguntzez.
Nire ezpanetan irribarrea
iratzarri da atsegiñez.
Musu gorridun larrosa apaiñak
orma zaarraren ondoan.
Ba-dira aingeru maitetsu edo
jainkosa arraiak saldoan.
Zer zoriona begiok aien
taju gozo ta margoan!
Ba-dira aingeru maitetsu edo
jainkosa arraiak saldoan.
Et'ezpanetan irribarrea
ta itxaropena bidean.
Larrosen jaiak lillura-argi bat
biztu dau nire zerean.
Lorez jantzirik ta usain gozatsuz
t'orma zaarraren parean,
larrosen jaiak lillura-argi bat
biztu dau nire zerean.
IKUSI DITUT, mendi- bidean,
gaztedi-talde argiak.
Argi-pausoak...
Zantzo ta arago.
Kolore ta argi biziak.
Jerse gorridun, jerse...
Jerse zuridun, jerse...
Jersedun... Zenbat jersez
ta zenbat kolore!
Edertasuna jersez
dator erromerira...
...Ilusiño-aide.
............................
«Erromeriak, pozezko deiez,
ikutzen gaitu bidean.
Ez dogu nai berandu
iritxi gaitean.»
Eta bideak, erromeriko
bide maite ta gardenak,
eta bideak luzatzen dira
eta luzatzen yoranak.
T'erromeria, pozezko deiz,
ilusiñoak betean.
«Ez dogu nai berandu
iritxi gaitean.»
EGUN ZABALA eguzkiz.
Zugaitzak zabu orlegiz
Aizea landak igurtziz.
Eta elaiak eta elaiak
eta elaiak irririz.
Eta garitza beillegiz,
erlus-uiolak, urduriz,
mari-gorrien aitzakiz.
Eta txiritak eta txiritak
eta txiritak txiribiz.
Eta sasoi ta pozkariz,
segalariak belardiz,
arri ta burni-gorantziz.
Ta arto ta babak landara-kondo,
ta, alkarganako maitariz.
Eta poxpoliña, arrandiz,
mokil ta ildoen ozkirriz,
«botan bost» baietz ozenkiz.
Ta ale gorriak gereziz ta ale
ta ale gorriak sagastiz.
Eta sanjuan-sugarriz,
eskola-umeak, beresiz,
zantzo-gurazko karraxiz.
Eta langillez solo naroak
eta bideak buztarriz.
Eta kakoak zitoriz,
milla zurizko mirariz,
etxeko-andrak goretsiz.
Ta Udara apaiña ta uzta betea
ta itxaropena baserriz.
ZERUA OZTIN eta itxasoa
urdin-orlegi ta zuri.
Eguerdiko garai betean
aide ta aidezko eresi.
Sukarrieta-n ondar garbia,
Mundaka-n urak lo-aldi.
Bermeo-rakoz aize-oialdun
ontzi labanak urduri.
Liñuzko galtzak daroaz arek,
gerriaz gora eguzki.
Neskatxak apar-eunezko zerbait
ta ale gorrizko gorantzi.
Pozarren doaz urgaiña apainduz
eta ain jataz gustagarri,
itxas-ertzetik agur dagitsat
une eder onen Jaunari.
ALDAPA ezean,
Kanala eta Antzorak
beti abantean.
Bizkaia itxaso-zear,
Bizkaia mariñela!
Kanala eta Antzorak
beti abantean.
Kresal-usaiña dabil,
belardi ta zugaztiz,
Bizkaia ezean.
ALDI ONARI arri bat
jaso gura neuskio
pagadi aundi onen gerizpe gozoan.
Orrien orlegiak
baetutako argiz,
ementxe dagoela
ikusi gura neuke, nik neure arimari
eskeiñi oi deutsadan anpor onen ondoan.
Bedar igartueri eroritako aziz,
iñurriak, emen-or eta sustrai zedenduz,
baltz ederrez dabiltzaz
zulo ta zirrikuz.
Nik, barritz, opor eta,
esku bete paperez, ementxe jesarri naz
leen nekeak askotan eskatu deustan anpor
muskildu onetan.
Giroaren arira, larre-bei etzun au lez,
argiari zabaldu naiako zearo,
ta, atsegiñak artu nau
gozoki, ta banauka
aur bainindu, gauzeri
berezko irribarreak
t'olesak egiñez.
Ezer ez dot egin egun onen alde
ez barruan dodan poza irabazteko.
Nunbait inguruan da
gauzak edertuten
deuskuzan aldi ona,
ameseta aidea
arimako barrunbe t'ertzetara igorriz.
Gerora sarriago
oneratu dedin
—ta idarteko odoldi
t'orbelen ganean—,
arri bat jaso gura neuskio, oparri gisa,
eguzki-pean datzan pagadi ixildutako
itzaltsu onetan.
Aldi ona egoak
—ustegabeko ongille—,
gorasarreen ama,
ementxe nai zeunkidaz
(nik neure arimari eskeiñi oi deutsadan
anpor onen ondoan),
yoranen gozagarri betiko zakidazan.
MENDIRA DITU eraman
—zerk?—, pozez bete, gazteak.
Mendira ditu eraman.
Bejon begie aizeak.
Aldapan gorantz, Urbia-raiño.
Bejon begie aizeak.
Mendira ditu eraman.
Lillura-giro aizeak.
Aien algara pagadi-bidez,
aien ustezko usteak!
Ai, amesetak iraun begie,
bejon begie aizeak.
Mendi ganean, bideak, beerantz.
Mendian beera gazteak.
Zerk mendi goien ganetik gorantz,
zer eten zitun bideak?
Ai, amesetak iraun begie,
bejon begie aizeak.
Aldatz-beerako pagadi-bidez,
beera ta beera gazteak.
Erroitegi-ko arkaitz leioan
kua ta kua beleak.
Gazteak azken-pagora dira.
Begie lagun usteak.
ILLARGI, zeruaren zeru bailitza lez,
ta, iru torre aszeta,
ekstasi ta ameseta,
ziargi barrenez.
Inguruan ixilla, kardabera-lorez,
misteriozko giro samurraren onez.
Illargi mintzunari erantzun bearrez,
mendi ta baso-egiz,
arkaitzak izla zuriz
ta azpildura ubelez.
Urkiak, mugaz-muga, zidar orbangabez,
ta, argizta zabaldia ta aide zurrun batez.
Ameluta gozatsuz egindako eunez
—zentzumenen lillura—,
ulezko geldidura,
leku ta bazterrez.
Ta gauaren egada oian-saillen gaiñez
ta izarrei autsa kenduz, osiñen amorez.
Orduaren goidura edegi t'ederrez
begion goi-griñari
ta antsi ase-gaitzeri
eskubide emonez,
aidera gura neuke, arranoen pozez,
Jaunaganako bide aundi ta gardenez.
BARRI EGUNA ta argi.
Garbi gauzak oro:
Zerua aundi t'ozkarbi,
lurra zabal t'orlegi
ta aizea maitero.
Ta sentikizun bare
ta unkiak edonun,
ta aroen maitasarre
ta Jainkoaren barre
t'oñatzen oiartzun.
Ementxe ta oraintxe
nai neuke zoratu
ta, kirkillaren pare,
ego ta goratzarre,
intza lez agortu.
| 
