Guda

Jose Mari Azpiri

                I

Milla bederatzireun eta

Oitamaseiko urtean,

Agintariak konpon eziñik

Zebiltzan Madril aldean.

Garai artako gizontxo asko

Bildurik talde batean,

Guda zital bat atera zuten

Españiako lurrean.

Armak artuta agertu ziran

Mendietan da kalean.

                II

Pakean bizi giñan ementxe

Geure aberri maitean,

Guda zer zanik ere ez genkin

Irurogei bat urtean.

Baño etsaiak agertu ziran

Eusko semeen artean.

Anai geienak banatu giñan

Batere uste gabean.

Zorroztutako ezpata zegon

Dindiliz gure gaiñean.

                III

Ikusirikan nola zegoan

Erriaren egoera,

Euskadi maite zuten guztiak

Mendira ziran atera.

Gu zapaltzera zetozeneri

Arpegia ematera.

Etziran irten besten gauzarik

Lapurtuta ekartera.

Baizik gure lur maitagarria

Odola emanaz zaintzera.

                IV

Gure lurrean egin zituzten

Ilketa negargarriak,

Alde danetan agertzen ziran

Odolezko iturriak.

Errazoi bidez esaten zuten

Zueik zerate gorriak:

Euskalerria garbitutzeko

Ditugu lege berriak.

Au egitera beartzen gaitu

Jaungoikoaren legiak.

                V

Egun aietan euskal zalerik

Etzan iñun lasai bizi,

Aiek zeukaten kristautasuna

Ondo genduan ikusi.

Iñork etzuan errukirikan

Ez bizitzarik merezi.

Ill ez besteak erbesteratu

Naiz atzerrira igesi.

An errazoiak etzun balio Indarra zuten nagusi.

                VI

Odol-usturik gelditu ziran

Euskal semerik onenak,

Andre ta gizon, neska ta mutil,

Errurikan etzutenak.

Espetxe eta lan gogorretan

Arrapatu zituztenak;

Alperrik egin genitun gure

Anaien alde arrenak.

Iñolaz ezin lurmendu aien

Izoztutako barrenak.

                VII

Otsoak artzen duan bezela

Bildotsa ortzen artean,

Gu ere berdiñ erori giñan

Gizon txar aien menpean.

Eleiz gizonak iltzen zituzten

Erriarekin nastean.

Iñortxo etzan errukitutzen

Odol ura ikustean.

Danak pozikan gelditzen ziran

Azken bala ematean.

                VIII

Ala bear da iritxi zaigun

Gudaren azken eguna,

Orain aipatu bearrez gaude

Guri gertatu zaiguna.

Millaka ume guraso gabe

Alargun andre aurduna.

Seme maiteaz oroitutzean

Negarrez ama kutuna.

Kristo'n izena agoan artuz

Auxe da egin ziguna.

                IX

Geroztik beti ibili dira

Erria nairik apurtu,

Berrogei urtez saiatu arren

Gauz ori ez dute lortu.

Garai batean zuten indarra

Betiko zaie agortu.

Begira beren sendietara

Ikus zer zaien gertatu.

Euren semeak ere Euskadi

Egiten dute goratu.

                X

Gure artetik asko joan ziran

Gu emen gaude lurrean,

Eusko aberri maitagarrian

Bizi nai degu pakean.

Zeru goietan didar egiñaz

Aieri esan naiean.

Zueik odola ixuri eta

Ildako leku berean.

Gazte berriak sortu dira-ta

Euskadi dago lorean.