Gorbaiera zoazie?

Eusebio Erkiaga

(1983'ko «Olerti-Eguneko» saria irabazi eban olerkia)

Arratiako Gabirel ene gogoan

Uda beroko

egun jator batean

eguzkia nagiak hartuta

izpiak makaltzen

    hasi zanean,

    aldapa luze luzea

    neugan aurrean

    —gazte adiskidea

    ene aldamenean—

    biok bizkarretan zorrotxua

    eskuan gaztaina-makilea.

    Egungo zapaldu ez neban

    tontor gailurra

    —beroaldian lurra,

        neugan edurra—,

    Bizkaian dogun

        mendirik gorena;

    ikusi gura neban, ikusi,

    inguru birloratsua,

        artaldeak gozaro larran

    ebiltzan eremua,

    pago gerri ederren

    bakezko lekua.

Han genduan geuri

txerea egiteko

aurreraturiko

    basosenidea,

tokian tokiko

San Juango ermitea,

asabek laga euskuen

ekandu ezagupidea,

bidaburuetan

lerden, adoretsu,

harrizko ala

zurezko gurutzea.

Bizitzako kale oztopozkoan

izango dogun untzea,

arantzak eta sastakaiak

adierazoten deuskuzala.

Adiskidetasunez guk hari

maitezko diosala:

—Agur, ermitea,

gorantzakoan;

    beherantzakoan bere

bekigu zilegi

zuri agur egitea.

Lehenengo aldiz

ikusi eben ene begiok

Gorbeieren alorrean

pagoaren pagoa,

gerri gizenez beteriko

zuhatzondoen basoa,

inguruan hesirik ez,

lurgune txukun erosoa.

Eta goietan urdina

azkenik ezina,

hondorik bageko

ortze-zelaia,

arranoek eta saiek

hantxe euren jaia

hegadarik zabalenean;

mende honetako.

hogetamaboskarren urtean,

uda beroaren erdiunean.

Hegazkadak egiteko

haek daben lumea

baizen sendo ugaria

balitz orain eta gero

nik dodan idazte-tresnea,

arin, guntsua, joria,

    haen hegaden pare joan dadin

nire asmamenaren haria,

begi-belarriak erne,

arimea orekan,

irakiten edermina,

horraitino haek ez daben

txiruliruli ta txinta fina

enegan izanik,

horixe gura nik.

Baso garbi eder

bidezidorrez josia,

landa txukunetan

bedar heze, guria;

ardiak larran gogara

ama lurraren titia

atseginez miazketan;

anartean, gizonek

lorrinduteke zan

abere-janaria

Jaunak duban eskeinia.

Pagoek sekulako

gerizpe ederrak

atondurik eukezan,

korupe jasekoak

txapel antzean izanik;

errekastoek polpol esanik

etxera doan eskola-mutikoaren

amesa eben gogoan, joan joiazan

atseden lekura,

jolas egin ondoren

ibai zabalera

edo osin baketsura.

Enbor zuribaltzeko

zuhazti sendoa,

    ederrez ugari

pagoen besoa,

beso morroskoa;

aldorrean batzen,

aldorrean aldentzen

adar, barda eta adaska,

betiro anaitsu,

ez burruka ez gataska

auzo onen modura

eratsu konpontzen.

Haizek firi-firi

doinurik emeenean

orri biribil artean,

latsen berbaroa

amamaren

errosarioaren

antzean;

doinua baizen garden

errekastoen kristala,

garagarrilean zein atsegin

orripeko itzala.

Gerizpetako ixiltasunaren

urratzaile bare-barea

ardien arrana,

hodeiska zurien lagun dilindalana,

oihartzun samur, apala,

uri handiek preminea dauken

bake doinu zabala.

Laminaren bat noiz ikusiko

ene barruan pilpirak,

aizearen surrumurruan

kezkati nenkusan

arri-arteko eguzki-diztirak,

sorgin-jokoa euken

laminen begiek

lotan jarri ez nengien

zuhur nebazan

ene men guztiak;

ixiltasun lar izateak

arean, arrisku zoliak?

Ez jakin. Erakarkor dira-ta

laminen aragiak.

Bildurra emon eustan

amamaren ohar zoliak

behinola,

burlezar ziriak:

«laminak beti dira

mutilarentzat

galgarriak».

Ai, Lamindanao!

arriskua bego

nigandik asao.

—Zuhur ager adi, aiko!

Maitagarriak onago dira,

honeek eskeini ohi dabe

zorionera bidea;

    honeen bihotz onberea

    txanda onuragarriarako

    aukera ezin hobea;

    lilurazko lotarako

    kirruzko izarak,

    bigunkeria lar

    izan ez dagian

    euskal zangarrak.

Zidorren adiskide

handi egitean

haengain ibili nenbilen

unean unean.

Basetxeak txiker

bihurtu jatazan

han behean

urrinean,

epotx antzeko nebazan nik

begien aurrean;

ardiak larran ainean

etxe zuriak agiri

zuhatz, solo eta

zelai artean,

lur-azalaren

    jantzi berderen ganean,

Herri gurearen zaindari,

gizaldiz gizaldi.

Lurragandik bereiz

goietan goietan

urdina zurituz joian

irribarre zuriz

hegal neurtu ezinetan.

Eta... bidea galdu neban

zerurantz begiratu beharrez;

ta hasarre, erremin,

bidezidorrak

niregandik ihes.

Neurea zan errua,

neurea hobena;

edertasun guztiez

jabetu gura izatearena.

Muga guztiak errez

urratu beharrez

lurreko atxa jo neban

eta jausi, belaunak minez;

gorputzaren oinazeak

ez ninduan arduratu,

lagun ona izan jatan

zidorrari jaramon egin ezaz

benetan nintzan

orduan ni damutu.

Baina, hara!

ardiak joiazala nenkusan,

haen jarrai ni joango

eskortara.

Lainoak asao ziran

iluntze zoragarrian,

Lekanda harro egoan

bere aulki goitian.

Zazpi neke eta

zazpi atseden,

hazur samurtuok

anartean

joran apur eta kemen;

eta saritzat

lau eta zabal

Arraba,

Gorbaie esku zabalak

eskeintzen euskun alaba,

ederretan ederra,

asaben batzarleku,

ames amesgarrien

amesezko eremu.

Zorabio zoroa

niregan nebana,

harik lasterrean

Egiriñaok guri

opa euskun laztana,

ostatu eta aterpea

eta sutondoa,

egurrez betea.

Gau ilunbezuan

horraitino

haizea txistu gogorrez

gure etxearen inguru

etenbako durundu,

loa uxatu arteraino;

harako hildakoen burruka

ospatsua barriztau beharrez.

Basojauna zan

gaueko ehizaldian.

Gerogarrenean

ixiltasuna,

gure lo astuna

eta harik lasterrean

leiho zirrikituetak

eguna.

Bigarrenez joan nintzan

    hurrengo urtean,

    garagarrilaren

        hamazortzigarrenean,

        gure Aberrian

        negarraldi luzea

        hasi zenean;

        hantxe harturiko hiru gazte,

        lehenengo hil-opariak

        dodaz oroimenean.