|
Arrats-ñabar orrazia
Martin Ugarte
1983ko Olerti Egunean saritutako poema
ARRATS-ÑABAR ORRAZIA
ARGI-MOTOTS BILDUAN,
ZILLAR-LITSAK ORRAZTUAZ
GORRI-ÑABAR GANDUAN.
ANDRE EGUZKI MURGILBERA,
GONA-GORRITAN ITXASPERA;
PIXKA-PIXKAKA GALDUAZ,
UREN EPAI ZURGUAN...
Eguntxinta urratzean,
izarrak ñirñira galtzen,
Zeruan zapi artzen.
Erlaiño opil nagia,
egal zirdiñetan urtzen;
eguzki muxi-berria
urrezko printzakiz jazten.
Lugiñak otoiz darraio,
otoiz;
apal da burumakur
eguneko nekeak opalbide,
Zeru-lurren
jabeari.
Eguzki begiari keiñuz,
landa-txoria
txotxean
kantari.
Errekatxoak.
Belatzeko lore motak.
Oianeko piztiak...
Gilikaz dantzari
goiz
argiari.
Eta eguzki Amama
goi urdiña igurtziaz,
egara geldi-geldian
beerantz beroa jaurtiaz.
Joanaren ardatz neurtuan,
berekix autu-mautuan;
leenik urratu begia
atzean ospel utziaz.
Eta azken bitxian,
txangoaren masail biek
esitu
zaizkitzu.
Ta aurrera eziñik,
erdoi-apar naasiko
itxas-zurguan,
gorri-ñabar ganduzko
odol-bilduan;
illunak laztan
dagizu.
Argia kentzen-kentzen,
jaiotuneko urre-bizarrak,
arrats-ñabar orraziak
gabaren zorroan;
orraztu ezik,
urratu ta eten
dizkitzu...
Arrats-ñabar orrazia
argi-motots bilduan,
zillar-litsak orraztuaz
gorri-ñabar ganduan.
Andre eguzki murgilbera,
gona-gorritan itxaspera;
pixka-pixkaka galduaz,
uren epai zurguan...
Aritz...
Landare irmo,
landare zimel da
tringoa...
Gangorra oskarbian gora,
ta luondo sakonean
orpoa.
Besadarrak orritsu ta musker,
arre-berdaxka azala;
lodiera geitzen geitzen,
izardi-lika
ezkoa...
Bai ote,
ikuskizun bitxiagorik
begi-ninientzat,
orri luzexka zain irtenak,
labain da ttanttoka
goizeko
intzaz,
eta paparrartea
ebakiaz darraionean,
eguzkiaren
leenen
printzaz...?
Pago... Gaztain... Lizar...
Inguru-lur kide,
Aitor'en Leiñuko
jatorri-senide.
Piñu arrotz ori
onartuaz bide;
bere aukerara
zauzkate iñude...
Atzo...
Intz ezaberaz mardul
kimu-berrixkak.
Gaur...
Azkuntzaren kurpilla
zapuztera,
lodiera izardia
agortzera,
lanbroaren zamapean,
antzaldatze xinplean;
zeuron paparrarteko
orritzak.
Betidaniko joeraz
aldaaro zubian barna
negu-zorrora;
Lizar.
Gaztain.
Pago ta
Aritzak...
Elmuga orporantza,
umoaro sarean
jazkera bitxia
artzen.
Tantai-magal parpaillak
gorri-ori pinttarre,
ezkotasuna
galtzen.
Aizexka xinplearen igurtziaz
dilinduka,
intz-ttanttoen gisara
bat-biñaka;
orriak txotxetik
kimatzen.
Kimatzen, kimatzen;
erio-ari joera apalean,
arrats-ñabar orrazian
erortzen...
Oroitamen bizia zait
amaren magala,
gai-gezen garrazgunaz
oreturik dala.
Bularrean txori,
begi biek xabal;
aurpegiz-aurpegi,
mintzairaz apal...
Aurtasun pardelean
eztitan nintzala,
azipide bitxiari
asera emana.
Amaren magalean,
amaren bularrean;
lumeztu gabeko uxoa.
Une bat ez garratzik,
ez gorroto kiratsik;
dena bai lilluramen,
ezti-markatsa duin goxoa.
Abian errotzen da nor
bizitzaren egapean,
bat-batean lore-bete
askortasun epelean.
Mototsa orraztean.
Bizarra ernetzean.
Lore-pipitta sentitzean...
Ordu ainbat bidekurtze
bizi-giro aldatzean.
Aldi berean odeigunak,
bide murkoan biurgunak;
oskarbiaren ler-etenaz
norabideak damaigunak...
Lore-betek uzta aldi,
biribil doan munduan,
azmugaren etenaz bat,
norabide kukuilluan.
Zertaz amets artaz ase,
ainbat kutizi eskuan,
gogo-biotz murgildari
zoriz gaindiko putzuan...
Eta, urruti batean...
Joan dijoa, joan,
itzuli-mitzuli;
bizi-muga
aazkorra.
Begi luzeok ez-ikusi arren,
zentzu astunean
idurimen minkorra...
Eta betarteko ikusguna otzean
zinzilik,
lauso megatxaz
estalirik,
gezurtatu eziñeko egi
bakarra:
Bizitzaren belakia.
Arrats-ñabar orrazia...
Argi ta illunaren
ezpaintarte estuan;
erio-iritai
lapurra...
* * *
Gau beltzak eguna egapera,
baiñan abian biaramona.
Zugaitzak ere urte-mugaro
orri-berritan panpox dagona.
Eta gizonon arrazoi bide...?
Sinisteak onen erantzuna...
|
