La primera antología de poesía vasca publicada extramuros

        Coincidiendo con los recientes encuentro de las literaturas hispánicas no castellanas de Poblet, salía a la luz el número 22 de "Reduccions", revista poética en catalán, dedicado a la poesía vasca contemporánea.

        Se trata de un número monográfico en euskera y catalán que quiere difundir las últimas corrientes líricas, coordinado por Jon Kortazar, en traducción al catalán de Jorge Daurella y a cuya tirada especial han contribuido las consejerras de Cultura de la Generalitat y del Gobierno Vasco.

        Abren el número el Presidente de la Asociación de Escritores en Lengua Catalana y la voz de Salvador Espriu a la que siguen luego la de trece poetas euskaldunes que, según el antologador y crítico, resumen los últimos veinticinco años de poesía, desde Jon Mirande a Joseba Sarrionaindia.

Reduccions aldizkariaren inguruan

Jon Kortazar

Reduccions, olerkigintzaren aldizkaria, da gutaz, gure poesiaz arduratu izan den artitalpen honen izenburu osoa. Vic herrialdean sortua izan da, Carles Ribaren jarraitzaile diren hiru lau olerkarien bultzadaz.

        Vic herrian sortua ba da ere, ez dure asmotzat herrialderako aldizkaria sortzea. Nazionalitatearen bokazioz sortua izan da, eta gaur egun els Paisos catalans osotan zabaltzen dute, zabalkuntza hau ez da komertzio arazo bakarra, asmo honen inguruan Catalunya osoko olerkariak bildu nahi dituztelako baizik.

        Aldizkariaren helburua olertigintza dugu, kreazioa eta ekintza poetikoaren inguruko erreflexioa.

        Has gaitezen zenbaki idealaren deskripzioarekin. Azala oso zaindua da eta beti arte munduan entzutetsua den norbaiti eskatua: Tapiés, Mirók eta hainbatek egin dituzte aldizkari poetikoaren azalak. Horrela olerkigintzak irakurtzeko behar dituen baldintzak sortzen da azala. Munduarekiko loturak eten egiten ditu eta poesia idealistaren mugetan murgiltzen gaitu. Azkenengoarena Txillidak eginda dagoela estea ez da sekreturik izango inorentzat.

        Barnean beti berdin agertzen du bere gorputza. Hiru sail izaten ditu: Kreaziozko lanak (Textos izenburupean), itzulpenak eta kritika (Etudis i Comentaris).

        Kreazio arloan edozein katalan lurraldeko poetak batzen dituzte. Ez bakarrik konsagratuak: Orain gutti Joan Vinoli-ri eskeinitako alea ikusteko aukera izan genuen, Mikel Martí y Pol-ek ere parte hartzen du, aldizkariaren erredakzioan partaide delarik gainera, Josep Piera, era beste hainbat izen desberdin. Baina gero ez dira itsu esa gor poesia gaztearen aurrean geratzen. Gazteak ere ba du bere tokia: Enric Soria bat, adibidez, hortxe irakurtzeko aukera izan genuen.

        Munduko olerkigintzak ese kezkatzen ditu aldizkariaren arduradunek: eta fineziaz argitaratzen dituzte beste herri aldeetako olerkiak katalanera. Hizkuntza erromanikoen alfabetoa erabiltzen ba du hizkuntza orijinalak, argitarazio elebiduna egiten dute: hizkuntza orijinala eta katalanera orrialde desberdinetan jarrita. Ez dira izen batzuk baino gehiago, baina taldearen (esan dagidan ba, izenen bat: Segimun Serrallonga, Lluis Solá, Francesc Codina, Ricard Torrens) erroak Alemaniako olerkigintzan aurkitu behar direnez —Ribarenak ere bertan diren neurrian—, ez dira arraroak Holderlin-en Hiperionen itzulpenak, Rilkeren olerkiak.

        Ez da guztia, ordea, olerkigintza nagusiaren itzulpena. Hizkuntza minoritarioen herriagatik beren berengo ardura izan dute. Olerkigintza neerlandesari ale berezi bi eskeini zioten, Bob de Nijsen ardurapean egin zen antolojia eskeiniz.

        Azken atala poesiaren inguruko erreflexioari eskeintzen zaio tokia. Batzutan liburu-kritikaren alorrean kokatzen ba da ere, teoriazko ahalegin hori, gehienetan beste alor batetik doa: Catalunya eta els Paisos catalans-eko egoera poetikoa dela-eta eztabaidak, poesia eta gizartearen arazoa, itzulpenak direla eta hainbat eritzi, momentuan egiten den olerkigintzari buruzko erreflexioak. Denetarik zerbait. Zenbaki guztiak zenbakiko partaideen bizitza oharrekin bukatzen dira.

        Euskal Herriaren olerkigintzari eskeinitako alea, Poesia basca Contemporania deituriko ale berezia, gorago aipaturiko arduragatik sorturikoa dugu. Munduko gaurko olerkigintzagatik duten arduragatik, alegia.

        Horixe izan zen lehen pausoa, garrantzitsuena. Gero bitarteko elkarren adiskideen pelmada, kafe esne epelak Gasteizko goiz hotz batetan, eta adiskidetasunean egindako lana.

        Ez dakit zein neurritan gertatuko izango ote zen mesedegarria euskal olerkigintza eta olerkiok egiten dituzten pertsonentzat —hauek barik ez zen zenbakirik izango—, Euskal herriko abotsa, norberaren abotsa beste azentu eta hots desberdintsuetan entzutea. Hortxe dago lana, ez da nirea juzgatzea. Ba dakit ostera, asmo berdintsua erabili genuela, haiek Vic-en eta nik hemen: ahaltsuen literaturak ez duela izan behar beti eta derrigorrez literaturarik ahaltsuena, gureak ere ba duela gaurko mundua espresatzeko ahalmen eta gogoa.

        Oharra: Reduccions aldizkariak 800 ale argitaratzen du, ale arruntetan. Azken honetatik, era guztietako laguntzari esker (Generalitatea, Eusko Jaurlaritza, Euskal Idazleen Elkartea) 2.100 bota dira. Aldizkariak 400 arpipedun ditu, eta alearen beste 400-ak salgai jaurtzen ditu. Norbaitek arpidatzea nahi izango balu, aldizkarian bertan izango du zuzenbideak.