—Eliot poetaren inguruan—

Gizon hutsak

Kurtz jauna — hilik

T.S. Eliot

J. Conrad-en "Heart of darkness" nobelatik

—1925— Mistah Krutz — he head

                I

Gizon hutsak gara,

beteriko gizonak gara,

elkargainean finkatuak,

lastoz beterik kaskoa, Ai!

Gure ahots sikuak

batera xuxurlatzean

trankil eta zentzugabe dira

haizea belar igartuan

edo gure soto sikuko kristal apurtuen gainean

arratoien ankak bezala.

Formarik gabeko irudi, kolorerik gabeko itzal,

indar geratu, mugimendurik gabeko keinu.

Heriotzaren erreinura,

begi zuzenez, joan direnek

gogoratuko gaituzte, gogoratzen baldin bagaituzte, ez

galduriko arima bortitzak bezala, baizik eta bakarrik

gizon hutsak,

beteriko gizonak bezala.

                II

Ametsetan aurkitzera ausartzen ez naizen begiak,

Heriotzaren erreinuan

ez dira begi horik agertzen:

Hor, begiak dira

zutabe batean eguzki-argi.

Hor, zuhaitz bat kulunka dago

eta ahotsak dira,

haizearen kantan,

itzaltzen den izar bat baino

urrutiago eta solemneagoak.

Ez nadila gehiagorik hurbil

Heriotzaren ametsezko erreinura

Jantzi nadin ni ere

han maskara egokiez,

arratoi ilajeaz, bela larruz, larre batean

makil gurutzatuak,

haizea bezala portatuz,

gehiagorik hurbildu gabe...

Ez azken inkontru hori

egunsentiko erreinuan.

                III

Hau da lur hila

Hau da cactus-ezko lurra

Hemen altzatzen dira

harrizko irudiak, hemen gizon hil baten

eskutik hartzen dute eskaria,

iltzatzen den izar baten dirdirapean.

Honela da

Heriotzaren beste erreinuan

esnatzea, bakarrik,

xamurtasunez ikaratzen

garen orduan

mun egin nahi lukuteen ezpainek

harri apurtuari otoizak tankeratzen dituzte.

                IV

Begiak ez daude hemen

Hemen ez dago begirik

hiltzen diren izarren haran honetan

haran huts honetan

gure erreinu galduen ormaza apurtu

honetan, inkontru-lekurik azkena.

Elkarrekin gabiltza ilunetan

eta ez dugu hitzik egiten,

hibai aseko ondartza honetan bildurik.

Ikusi gabe, baldin ezpadira

begiak berragertzen

Heriotzaren erreinu oskorritar honen

izar eternoa,

larrosa multifoliata bezala,

bakarrik, gizon

hutsen esperantza.

                V

Baratzeko pikuak hiru xorten ditu

neska mutil-zaleak ankak arin ditu

ankak arinak eta burua arinago

dantzan hobeki daki arto jorran baino (1)

Idea eta

errealitatearen artean,

mugimendua eta

ekintzaren artean,

erorten da Geriza

                      Zeren Zurea baita Erreinua

Kontzeptzioa eta

Kreazioaren artean,

Emozioa eta

Erantzunaren artean

erorten da Geriza

                      Bizitza oso luzea da

Nahia eta

Ikararen artean,

Ahalmena eta Existentziaren artean,

Izatea eta

Jaistearen artean

erorten da Geriza.

                      Zurea baita Erreinua

Zurea baita

Bizitza da

Zurea baita

Hona hemen nola amaitzen den mundua

Hona hemen nola amaitzen den mundua

Hona hemen nola amaitzen den mundua

Ez leherketa batez, kexa batez baizik.

(1) Euskal kanta herrikoi bat jarri dut Eliot-ek sartu zuen ingeles leloaren ordez. Prickly pear, madari arantzatsu itzulpen literal batean gazteleniaz "higo chumbo" izanen zen. Lizentzi honetaz baliatzen nahiago izan dut, hitz berri bat asmatzea (hiztegi zientifiko-seksual mamotretikoak gizentzeko) edo, Mikel Lasaren arabera, "chumbera" erdal hitz kastizoa "Txunbera aldatzea baino.