Paul Eluard: poesia, maitasuna

Paul Eluard

euskaratzailea:
Imanol Goienaga

        Eugéne Grindel Eluard, izenez Paul Eluard, —Saint-Denis, Seine, 1895, Chrenton-le-Pont, Seine, 1952— 1908an Parisera bizi izatera joana, urte batzu geroxeago gaixotasun baten erruz ikasketei utzi eta Osategi batetan aldikada batez egotera behartua izan zen, lehenengo gerla mundialaren garaian bere lehenengo poema liburua argitaratu zuen («Le devoir et L'inquiétude», 1977), non bere uste pakezaleak azaltzen bait zituen. Gerla bukatuta, Pariseko poesia abarguandisten giroan murgiltzen hasi zen, dadaismoarekin bat zen geroxeago mogimendu surrealistaren sorkuntzan parte hartuko zuen, non pertsonairik garrantzitsuenetarikoa bait da. Urte hauetan egin zuen poesiak Frantziar surrealismoaren expresibitatearen punturik gorena suposatzen duelarik. Garai honetakoak dira itzulitako poemak «L'amour, La poesie» liburukoak 1929an.

        1930ean mogimenduak sofritutako krisi politikoak oso eragin handia izan zuen honegan, momentu honetatik beste poesia mota egiten hasiko da, «Poesia militantea» leritzokeen poesia, baina maitasun experientziaren kantore izateari uzti gabe, hala ere bere gaien zerrenda zabalagoa izango da. Germaniar okupazioan Alderdi Komunistaren partaide bilakatzen delarik (1942) Erresistentziaren poetarik garrantzitsuena izango da, gerla osteko, bere poesiagintza lirismo sakonaren ildo berberetik darrai: Maitasuna eta gizaki-elkartasuna gai nagusiak izanik. Hona hemen Paul Eluard-en zenbait poema.

                            I

Ozenki

Altxatu zen maitasun arina

Hain arraindi diztiratsuz

Non bere sotoan buruak

dena esatearen beldur izan zen

Ozenki

Estali zuten odolaren erroinek

beste jaiotza batzuren memoria

Gero argitan ixuriak

Musuen etorkizun haustua

Injustitzi ezina izaki bakar bat existitzen da

Maitasunak maitasuna aukeratzen du mustupilaz aldatu gabe.

                            IV

Hodeientzat esan dizut

Itsasoko zuhaitzarentzat esan dizut

Uhin bakoitzarentzat osto arteko txorientzat

Zarataren ugarrientzat

Esku familiarrentzat

Aurpegi edo paisaia bihurtu begiradarentzat

Eta logaleak ortzea bere kolorezkoa bihurtzen dionari

Edana izan gau osoarentzat

Bideetako burdin sareentzat

Leiho irekiarentzat bekoki ezestali batentzat

Zure pentsantenduentzat esan dizut zure hitzentzat

Fereka guztiak konfidantza guztiak superbizitzen dira

                            XIII

Zure irriaren atzean ixilpean maiteminduta

Maitasun hitzak biluzten ditu

Zute ditiak eta sama

Zure eldaka eta betazalak

Fereka guztiak erideiten dituzte

Begietako musuek

Zure estatura osoz erakuts zaitzaten

                            XIV

Ametsak harrapatu egin du atza

Eta zure begien kolorea

                            XV

Nire gain makurtzen da

Bihotz ezjakintsua

Maite dudan ikusteko

Fidatzen da ahazten du

Bere betazalen hodeipean

Haren burua loak hartzen du nire eskutan

Non gara

Beti banaezinak

Bizidun biziak

Bizidun bizi izaten

Eta nire burua haren ametsetan bueltakatzen da

                            XVII

Fereka bakar batez

Zure argitasun osoz diztirarazten zaitut

                            XXI

Gure begiek elkarri trukalzen diote euren argia

Euren argia eta ixiltasuna

Berrezagutu ez arte

ausentzia gainbizi arte

                            XXVIII

Gorria maitemindua

Zure atsegina banakatzeko

Oinazez tindatzen dut nire burua

Ni bizi izan naiz zuk begiak ixten dituzu

Nire baitan hesten zara

Onar ezazu beraz bizi izatea

Errepikatzen den oro da ulertezina

Zu ispilu batetan sortzen zara

Nire behinolako irudiaren aintzinean

                            XXV

Zugandik aldendu nintzen

Baina maitasunak beti ere lagundu ninduen

Eta hesoak luzatu nizkionean

Oinazea mingotsagoa bihurtu zen

Basamortu idor oso bat

Nire baitatik aldentzeagatik

                            XXIX

Beharrezkoa litzateke mustupil bakat batek

Munduko izen oroz erantzutea