Horati'ren odak

Horati

euskaratzailea: Aita Onaindia

XXXIV. Buru zuritze

GAIA: Epikur'tarren aurkako oda. Aien antzeko irakatsi lasai labanez ibillia dugu Orati ere, aldikada baten beintzat. Ez zun Jainkorik gurtzen, ez gora begirik jaso. Baiña soin ta gogo arriskutan ikusirik, bide ibillia utzi ta atzera dagi, zugur-arauz; guztion bizia, bada, goi-indar baten eskuetan dago, ta on da noski siñiste aantzi ta uzkurtz jarduneri ekitea.

                        Parcus deorum cultor et infrequens...

               Urtzitarren gurtzaille zabar ta maiz-eza,

               Jakite ergel mendeko an-or naiz leiatu;

               Orain, ordez, oialak atzera emanik,

               Urrats utziak bear naitaez berriztu.

          5   Egun-aitak su argiz odeiak etenda,

               Sarri aizatu ditu, ozkarbian ñarñar,

               Bere zaldizko talde zalapartariak,

               Gurpillez aterarik zearkako dardar.

               Aiekin iñarrosten ditu lur astuna

        10   Ta ibaso me-narrasak. Estigi beiñena

               Ta Tenaro iguiñaren egoitz izukorra,

               Ta Atlante'ren mugako ertzik urrunena.

               Urtzitarrak al du, bai, goiak leize biur;

               Bai ta illuna argituz, izen aundikoa

        15   Beztu: Sirats zitalak, aiots gordiñetan,

               Emen jartzen du pozik an ostu, koroa.

Oarrak.— 2. Epikur jakinzalearen aburuz, ez da Jainkorik, eta izan ezik, eztago zetan ez danari agur egiñik ere.— 3. Emandako oinkadatatik berriz ibilli bear, aolkuz aldaturik, ontzi-oialak bestera jarri ta itxastarrak egin oi zutenez-5. Egun-aita, ots, Jupiter.— 10. Estigi, su-lezako aintzira.— 11. Tenar au, olerkarien artean, Peloponese'ko artzulo sakon bat omen, emendik jaisten bide bait-zan su-lezara; gaur Matapan itxas-muturra dugu.— 12. Aintziñakoak uste zutenez, lurraren atzena Atlante itxasoan kokatzen zan.— 13. Jainkoak apaletsi dezake goitua, bai ta apaletsia goitu ere.

XXXV. Sirats'ari

GAIA: Oda txit bikaiña. Urtzemeari gorapen-itzez dei egin ondoan, August zaitu dezala eskatzen dio barnemin. Kaisar, izan ere, laster Bretaña'tarrei guda egiteko zan; bai ta asmotan zerabillen arabitarren kontrakoa ere, iru urte geroago ustel irten arren. Beraz, zaindu ta babestu beza gudaldi arriskutsu oietan, August eta Erroma'ko gaztedi bulartsua. Gero, barruko iskanbil eta zoritxarrak dakazki gogora, negargarriak beti ere. Ez bedi olakorik berriz gertatu.

                        O Diva, gratum quae regis Antium...

               O Jainkosa, Anti inkai jagoten duzuna!

               Naiz beeko maillatik soin ilkorra jasotzen,

               Naiz-eta gurendarik aintzaz gorenenak

               Kirmentsua bait-zera negar-progu itzultzen.

          5   Zuregana dijoa otoitz arduratsuz

               Nekazari landerra; zu, gezal-andere,

               Karpati'ko urak zear oleska dauzkazu

               Bitiniar ontzian doaztenak ere.

               Bildur zaitu Dak latzak, eskitar igestik,

        10   Uri ta enderriak, ta, Lati azkarrak;

               Bildur zaitu errege basatien amak,

               Ta gorri jantzitako almendun zoharrak.

               Bildur zaitue, zauden zutabe tinkoa

               oin zarta irainkorrez ez dezazun eratsi,

        15   Ta erri naspildua gudara ez dedin,

               Alperrak gudara, ta enderria suntsi.

               Bear zorrotza beti doakizu aurrez,

               Iltze lodi ta ziri ditula eskuan;

               Bai ta ba-daramazki orma-kizki gogor

        20   Ta urturiko beruna, bere atz-kaskuan.

               Jarrai duzu Itxaro, ta Siñes soil-bakanak

               Ez zaitu utzitzen, zapi zuriz estalia;

               Lagun duzu berarik, jantzi illuna aldatuz,

               Jauregi altsuan zuk uztean bizia.

        25   Baiña erri gezurti t'ematxar likiñak

               Gibel dagite. Upelak uts, igesi doaz

               Kide-lagunak, buztar astuna alkarrekin

               Jasan-miñak dakarren marruzko dordoaz.

               Zain zazu Kaisar, ludi azkenetaraiño

        30   Bait-doa, Britandarrei gudu egitera;

               Jagon itzazu gazte-mulko berriak ere,

               Sortalde ta Itxas gorri beti dardar-bera.

               Lots bekigu anaien zauri ta erio!

               Garai mingarri artan, noren bildur giñan?

        35   Gaiztook, zuzitu gabe, zer utzi genuan?

               Jainkoen ikaraz, noiz gazte-eskuak motz?

               Opa-mairikan laga ote zan errukiz?

               Burni-mutur kamotsak tximure berrian

               Onduko ba'zenitu ta itzul erazkoan

        40   Masagetar ta arabiarren on-ezean!

Oarrak.— 1. Anti, bolskotarren uriburu zarra; Sirats edo Zoriak emen zeukan bere jauretxea, bi irudikin: Fortuna equestris, ots gudakoa, ta Fortuna felix, ots pake emakorrekoa; inkai itzak zoritsu, atsegingarri esan nai du.— 8. Bitini'ko oianak berebiziko zura ekarri oi zuten itxas-ontzietarako.— 9. Dakotarrak. Danubi ta Karpati mendi tartean bizi izan ziran, Traiano'ren agintaldirarte iñork ere goitu gabe; eskitarrak, ordea, Europa'ko ego-sortalderuntz eta Asia iparraldera, eta arriskuetatik iges egiteko lurralde lau zabalak zeuzkaten aurrez-aurre.— 17. Anti'n gurtzen zan Sirats'aren laukian Bearra zegon margoztua, ta onek iltze ta ziriak zeramazkin eskuan, bere sendotasun goitu-eziñaren ikur; iltzeak, askatu-ezin-alan gauzak lotzen ditulako, ta ziriak, oro zati ta ezpal biurtzen dulako - 21. Ezbear ta zoritxarrik aundienetan ere Itxaropenak pozten bai gaitu eskuarki.— 31. Orduntxe zekarten Medi ta Persi'tarren aurkako gudurako aukeratu zituzten gazte-taldeak.— 33. Erri arteko liskar ta matxiñadan arturiko zauriak, noski.— 40. Erri zalapartariak, Kaspi itxas mendelean bizi ziranak.