Gauza reserbatuak

Franco-euskaldun kaseta batek, frantsesez (eskuara populuarentzat) IGELARI antikonfesional pekatua egoitzi dio eta etsenplutzat eman pertsulariak esanaz obe genukela horien bertsoak publikatzea, baina kritika horrek edo ez daki euskuara ongi edo astoa da, antikonfesional eta antiklerikal itzak naastutzeko lehenik, eta ez konturatzeko antiklerikal usaina daukan kronikan POPULUAN bildu buruxkez egina dela, baina gure herriko bourgeois "elita" horrek ez daki populua zer den eta aski paper belztu dugu gor horiekin, apezak baino apeztiarrago diren horiekin.

        Gure auzia jarraituko dugu eta sekulan batzuek ahaztu balute ez gira serioski ari, ez gira doktrina adelatzen ari; bakarrik uste dugu —populuaren gisa— populuko seme baikira artzain bat gaizto denean edo ardi bat errebelatua, ñapurtua, galdua khantoreak egiten ahal zaizkola egitate horrek ez duelarik artalde guzia, ez artzain berriak kondenatzen. Khantore berriekin berdin eginen dugu, herri eta jende izenak kanbiatuko ez baita justu ardi baten gatik edo artzain baten gatik artzan-olha guzia belztua izan dadin.

                Larragoiti Gardei-an horak gaitz titzie

                Orotako gaitzenak artzan-horak dire;

                Gaiazko igaileak jan nahi titzie

                Jaon erretorak ziek abisa zitaie.

                Gardei horrek ohetik horer haxi-haxi,

                Primak aldiz leihotik artho zathi-zathi.

                Jaun erretora sartzen da gibeleko borthati

                Khortearen egitera Gardei-ko primari.

                Xarmagarria zira eder eta gazte

                Ene bihotzak eztu zu baizik hain maite

                Beste zonbait bezala banintz ni e libre,

                Zurekin ezkontzeko plazera banuke.

                Jauna zer mintzo zira gisa horrez eni

                Bena zure arropari etzaio kounbeni.

                Zerbait experantxatan gertha banendi ni,

                Adio behar nuke erran Uskal-Herriari.

                Ene bihotzak eztu gaik ez egunik

                Nigarrez uthurritan ixurten ez denik;

                Phena handitan dela maitea jakinik

                Sabelaren barnian ezurrak eginik.

                Parisera izan da ikhusten barbera

                Nuntik sofritzen zian erran lizon berhala

                Arrapostu ukhen du ikhus eta hala

                Eritu zen aldetik sendoturen zela.

                Barberak eriari: gaxo ifantia

                Zure minak baduke bere akabantxa

                Bederatzi hilabete hartzatzu aitzina

                Gero sendoturen da zure sabel mina.

                Eriak barberari bisitaz milexker

                Sendoturen zaiola ahal bezain laster

                Segretia edukiz egi'dazut plazer

                Ez erran nihuri ere kobesariz bester.

                Maitia pharti zite plazer duzunian

                Nihurk ikhusi gabe gaiaren minian

                Nik emanen deizut lagun bat joaiteko bidian

                Harek ezariren zutu trankil bihotzian.

                Arotxaren zamaria erradak egia

                Norat eraman dian aphez gelharia?

                Eraman ukhen dizit lehenik Maolera

                Gero hantik aitzina zuk erran lekhila.

        Hitz guti ezagunak: horak = arrazako zakurrak (alan-hor, ehiz-or, artzan-hor); gaïa = gaua; bortha = atea; prima = oñordeko etxek'alaba; barbera = Zuberoan joan den mendean medikuari izen hori ematen zen; arrapostu = erantzun; nihuri = iñori; zamaria = zaldia; gelharia = apezaren neskatoa.

        Khantore hori hainitz ezagutua da eta kantatua, baina ezagun diren bizpalau "bresetak" khantu hontatik kendurik ez dute zentzurik. "Gardei"ko kantuak beren herrian famatuak dire, nik beintzat erriko semekin gazterik ikasi ditut, erriz-erri pestaliar ibiltzen ginenean.