Dama baten bi eskena
Joakin Balentzia
-I-
Sufrimendua, oinazea, mina:
bizitza gogorra dugu gizakiok.
Baina egin ditzakegu galderak,
zeruari edo infernuari,
geure buruari,
eta nolabaiteko erantzunak aurkitu.
Beste animaliek ez,
eta agian horregatik askoz gutxiago
sufritzen dute, bakartiak,
beren txokoetan isolaturik,
beren baitan sarturik,
minari mugak paratzen saiatuz.
Oinaze, sufrimenduak berariaz
murriztu behar genituela, erran nizun,
gure aldemenean tragedia gehiegirik
ez sakabanatzekotan,
sufrimendua ere giza konbentzio bat
dela aipatuz...
Baina hori erraza da erratea, erran zenidan,
sufritzen ari garela,
besteen, lagunen edo munduaren aurrean
antzezten bait dugu gure papera, noski,
baina premiazkoa dugu hori
lagunek bederen, greziar eraz,
"pertsona"tzat hartu gaitzatela,
horrela gure sentimendua nolabait
gurekin konpartituko dutelakoan bait gaude;
gizakiok, azken finean, pertsonak gara,
aktoreak, ez animalia arruntak,
gure bizitzaren beraren antzezpenak
ahalik eta hoberen eginez,
egiazko bizia komunikaezina
dugun bitartean.
-II-
"Oso latza izan da",
erran omen zuen Josebak
torturaturik hil baino lehen.
Hori bakarrik,
bere epitafioa idatzi nahi bazuen bezala,
"oso latza izan da".
Hauxe izan zen heroiaren
bere papera, hitzez, arrunt motza,
bere bizitza eta heriotzaren sekretua
berarekin eramanez, agian
geure euskal tragedia
gehiegirik ez sakabanatzeko asmotan,
gure eskuetan utziaz.
Etsaiek, piztia bihurtuek, berez,
ulertzen ez duten hizkuntzaz
ahozkatu zuen Josebak
euskaldunok idazten ari garen
poema epiko honetan
bera ere pertsona zela,
oinaze anitzen zentzu sakona
horrela maisuki laburtuz.
Esaldi-epitafio hori ere, berez,
ezin da beste hizkuntzetara aise itzuli,
herri ia oso batek bere drama,
tragedia edo komedia propioa beraganatu,
txotxongiloa ere ez dela,
protagonista baizik, aldarrikatu,
munduan bere papera eta teatro-lur osoa
berreskuratu,
berezko konbentzioak,
lainoa eta eguzkia hartzeko
eta heriotzarantz joateko modu berezia
sortu nahiean dabilenean.
"Oso latza izan da", beraz,
ezin da aise itzuli guzti hori,
etsaiek, piztia bihurturik daudenez,
pertsonak ere izan nahi ez dutelako.
|