Sanfermin-kariz

Holgoriok Iruña'n

Gurbindo

        Jaiak asian asi

Feriez-aroa badugu,

jaion jaia, askorentzat,

iñoiz ezbeita gozartzen

Sanfermiñetan ainbat.

Irunxeme txantxalanok

dute igartzen «bulko» bat

t'ezin atxiki galeak

yauz-beharrez plazarat.

Gizaki larriek aurrak

ezin geldik eragoz,

argoriorat nork artuko,

kitz-kin dira tentumotz.

Iñor ba'dago ezin dula

zer egin mutirikoz,

zarta dioke «golko»-ak,

sutunpa aterazkeroz.

        «Toto»-ezko Sutunpak

«Mezeta»-k asi t'ozteak

alai doatzi farrera;

suziriak farrastaka

goian zapartzen dira.

Bera baitan du sutunpak,

bera baitan, aukera;

barnean diren «toto»-ak,

umiek duten «tira».

        Erriko Dantzariak

Ospe dute dantzariok

dantzara direnetan,

goraintzi diezte bero

erritarrek eletan.

Agertu ta bereala

dantzariok kaletan,

so-egileak ari dira

sekuleko gozotan.

Pintxo daude nagusiak,

erriko nagusiak;

karrikara azaltzekoan,

oro nai gera «fiñ»-ak

San Fermin aintza ematera,

goazen beintzat «txintxo»-ak,

ugari beitira, maizik

goaten ezaizkionak.

        Farra naiago

Nerabiek geyenetan

atsegiñez, to nokin,

ba ordean neskak dira

zertaz ageri muzin.

¡Mutillok, oxek, «ozkorrak»

naiz delarik San Fermiñ:

esan diezte neskeri,

«barkat, ezin gera xin».

Neska-poxpoliñak.

Mutiko bat «fajindun».

Zendoien andana.

    Uso sailaren eraz neskatxak ona jun:

musuz ziren legunak, soinak ere xukun.

Soma dira zendoiak, iskanbila aieki;

oraiko gallent-itza ekeri dagoki.

    Mutiko bat, zarralde, zotinka ­gaxoa—,

«amatxo»-k, sermoi larriz, eskutik daroa.

Gorri majo dakarren «fajín» garratx orrez

ez dagoka ager dadin kurrinka-negarrez.

Kilikik.

Zaldiki-maldikik.

Oxek gaztiekin ñiki-ñaka.

Iruña'n iraungi kale-dantzak.

Zamaltzain'en oroiz, agur.

Eusko mendetan barna —ak ziren mendeak—

ez, ezuten onela ari kilikiak.

Ordun-txistulariek, eraginez airots,

zeroazkiten morroinak lerro lerro ta adots.

Zaldiko-maldikoen a zen zorionaldi

karrikan zirelarik dantza ta dantzaldi.

Mutikoer zarta zarta ez zen, ez, «mazkuri»,

bai, irakas modua dantzaz auzoari.

Jatorrik noiz ta dantzak zebiltzan kalean,

zaldikoak baitare zirauen sasoian.

Dantzak aienaturik kaletik at leko,

ilgaitzak meatxatruk, zaldikoa dago.

Ezba'zen ere ain gora yenden estimuan,

alaz ere zerraien aintze ta mimuan.

Egun batez litzake xotilki Zamaltzain...

garayik, egun ortan, ¿nor bera bezin ain?

«Zaldiko» urritu da «Xaldiko»-ra

Ekintza da kaxkartu uste baño geyo,

mutikoak, karrikan, bazter ari zaizkio.

Gaurgeroz, «xaldikoa» ezin da Zamaltzain,

agian da geienaz Miel-Otxin'en zain.