Oroi eta omenaldi

Egaña'tar Gotzon

AGOTE'TAR EMILIO zanari, maitasun-oroiz

aren lenengo eriotz-urteurrenean

Iraillak emeretzi.

Eguzki eder ori, dana txinpart, dana argi,

igandez ipain-apain zaigu jantzi.

Egunaren sorreratik,

mendira noa ego-aizez,

gaillurrez-gaillur, gora ta bera,

lagunarekin alkartu-irritsez.

—Adiskide, nun zera?

Agurka ari zaizkit garoak

ta garo-biltzailleak.

Txilin-txilinka kanpai-loretxoak

ta irri-keiñuka

txaraka tarteko ur-xirripa marmarati

ta goroldio ezeak.

Ixil-mixilka danak zera diote:

—Zer gerta, zer ote?

—Galdu zaigula,

begiz aienatu, Emilio Agote!

Ikusi ez degula, urte-kurpilla gaur da bete.

Aberria, biotzean gaiñezka, ekiñez ta kantuz,

ain barrendik bizi ziguna,

espetxeak ezagutuz,

ain gizon oso ta jeltzale kutuna,

gure arteko danok

ain begiko genduna,

ai Jainko maite, Emilio nun ote?

Eguerdian Gaztelu'ra. Menditxo auxe ere,

biotzez maite bait-zuan gajoak.

Matxo'tik deika, garraxika

ari natzaio kresal arro-zabalari:

—Itxasoooooooo! ! !

Ango zarata, oiartzun eta orro.

—Olatuok, ixoooooooo!!!

Itxas-aparrak:

—Emilio emen ere ez dago!

Aren batela, «Urgull» liraiña

kaiean ikusi degu, ur baretan lo.

Arratsaldez Txoko Zarrera.

Ez dauka onek, tamalez,

garai bateko tajuera!

An-emen nabil, galdezka, urduri ta bipil,

tabernaz-taberna, kaletan barrena:

—Nun da gure Emilio?

—Aren lengo lan-toki, edaska,

kai-kalean zeuk ikusi.

Ua kanta-kabi ta lagunarte goxo!

Ainbeste ixil-asmo aberkoiren lekua,

gaur, Alde Zarreko

lengo giro goxoarekin batera

zearo aldatua, narraxtua, ortxe da.

Emilio'ren aztarnarik ere, ez ordea.

Gaua. Laiño tarteko izarrez

zaigu zipriztindu zerua.

Danak irripartsu, keiñulari, gozatsu.

—Ta oiek, zerbait ba'lekite?

Aizueeeeeeeee?!!!

Emilio zuekin al dezueeeeeeee!!!

Odeitxo bat urra zaigu

ta orra leio-gisa, argitsu zabaldu.

Ta bertan, zenbat aurpegi ezagun,

poz-jario azaldu:

Beltxa, Xabier Tolare, Andonegi,

Abando'ko Sabin, Agirre lendakari,

izen-abizenak ematen segi...

Ona galdera berriturik:

—Agian, Emilio tarteko al dezute?

—Bai! Guk deiturik etorri zala

ba'da urtebete.

Ta bai azkar iritxi lurretik

zuetako iñori agur egiteko

izan gabe astirik.

Jai-eratzaille bat bear gendun,

ta Amara'ko Batxoki'tik, berbera etorririk

zintzo erantzun zigun.

Euskal jai ta erromerik

zeru bikain ontan ditu eratzen.

Orain or barruan ari zaigu mai-inguru bat gertatzen.

Gai bakarra: «Euzkadi nola indartu»

ta Emilio degu mai-buru.

Zeru urdiñean, pakez kantuan, poz ta atsegiña!

Euskal Aberrian, bat gutxiagoz, utsune samiña.

Txuka ditzagun begi malkoztuak

Goruntz jasoaz biotz fedeztuak.