—Bertso paperak — 1. Auteskunde bertso paperak—

Rodas eta Aznar

Ondarruko Bertso Berriak (1896)

J. Mª Etxebarriak bildu eta prestatuta

                   1

Milla zortzireun ta laroitamar

seigarreneko urtian

dibersio bat paratu nai det

gazte guzien artian,

botaziuak euki ditugu

Ondarruako partian

nai dutenian ez dute egin

arrantzalien artian

                   2

Amaika bada ate ondora

botuen billa etorri

opiniuak guri kendu ta

bueltatziarren Aznarri

orrelakorik egiterikan

etzan tokatzen Rodasi

fiñak zein diran erri (sic)

aurten ditu ikusi (sic)

                   3

Gizon bateri botuen gatik

agindu batel berria,

kafian bertan artu zioten

bela barrien neurria

suskriziuan batzen asi ta

gelditu dira erdira

Pio orrekin pasatu dute

izugarrizko feria.

                   4

Domeka orretan diru eskeintzen

oyek or ziraden asi,

Matias orrek zertan zebiltzan

laister zituen ikusi

albora juan zan itzegin naita

orri etzioten utzi

erritik orla ibiltzerikan

orrek etzuan merezi.

                   5

Egun orretan begien bistan

askok ikusitakua

gizon bateri nola eskeintzen

asi ziraden dirua

aurreragorik zabaldu zuten

kalietara bandua

ordenarikan etzala izango

eskeintzerikan dirua

                   6

Zuek bertsuak paratutzeko

Aznar zala bizkainua

seguru asko ba dakigu guk

dana ori kastillanua

orain lau urte Rodas daukagu

mesede egindakua,

mariñelari tokatutzen zan

jaun orrentzako botua.

                   7

Txaketa beltza alkondara plantxa

zigarro puro ta guzi,

gizon eder bat baporengana

juaten zuten ikusi,

Rodas jauna zala aditu ta

asi omen zan igesi

kafe batera sartu ornen zan

bolandera eta guzi

                   8

Ainbeste urtian egondu gera

molla batzuen eskian,

esan bezela logratu eta

or ari dira lanian,

Rodas jaunaren erregalua

or daukagu ondarrian

gizon batzuek ori salduta

dabiltza beste aldian

                   9

Foral batzuek amarratutzen

Otxana ziraden asi

faltso batzuek parte emanda

au ere degu ikusi.

Kulparik bape ez genduela

juezak zuen ikusi (sic)

berak artu ta eramatia

oyek badute merezi.

                   10

Zer izaten dan badakigu guk

diputadu egitea

adituakin entera zaite

kontra zeraten jentia

andiagua dana ba dakit

Bizkaiko senadoria

gizonarentzat onrik onena

mantxarik gabe jartzia.

                   11

Bilbo aldian irabazi du

tranparik gabe legian

ez gera asko ikaratuko

kantatzen zuen aurrian

maketo asko jarriagaitik

Aznarrek bere guardian

Martinez Rodas paratu dute

Senadoretzat kortian.

                   12

Gizon batzuek ibiltzen dira

bide askotxo pasatzen,

beste batzuek egoten dira

burutik ondo pentsatzen

Bilbo orretan erreza etzen

senadoretzat logratzen

Rodas nagusi jarriko zanik

etzuten oyek pentsatzen.

                   13

Gizon andia egiteko ere

diruak beti balio

Rodas orrekin orregatikan

izaten giñan gu fio

len daduzkan graduak ere (sic)

orain gora zaizka iyo

nai ezagatik Aznarri ere

berak aginduko dio.

                   14

Amalau bertso jarri ditugu

oso onradamentian

gauza txarrikan esan gaberik

tokatutzen dan legian

Aznar orrekin konpondu zaite zuek

nai dezuen legian (sic)

gu Rodasekin egongo gera

beti bezela firmian.

        Bertso paper bi hauek autagaien arteko eta bataren eta bestearen jarraitzaileen arteko gora beherak kontatzen dituzte. Batek fetxa du, 1896, eta bestea ere garai horretakoa izango da. Lehenengoa zortziko txikian dago. «Bertso berri batzuek» hitzez hasten dana, Eibarren Pedro Orueren imprimategian argitaratu zuten. Bigarrenaren kopia bat erabili dut eta honek ez zuen ezer jartzen, baina antzera argitaratua izango da, bildu zuenak, horrelako bertso paper batzuk zituelako. Eta beste batzuetan kopiak eskuz eginda jasotzen zituelako.

        Azken hau zortziko nagusian dago eta huts batzuk ere baditu. Bigarren estrofan errez konpondu daitezke. «Erri onetan» jarrita eta «aurten ditugu ikusi». Baliteke oker kopiatzea ere, eta 13. estrofan konponketa erreza dago. Eta 14.nean dagoen potoa ere errez zuzendu daitekena da.