—Lan literario laburrak—

Jauregi hotzean

Jon Casenave

Aldiro bezala papera purtzikatzen du eta su emaiten dio; "ez tuk untsa oraino" aditzen da. Eta beste orri handi bat hartzen du metatik, lapitza zorrozten eta berritz lanera. Plano bat agiten ari da aspalditik; etxeko planoa; bere mugak marrazkitzen ditu kolore ainitzetan, ezagutzen duen guziaren lerradura ixila geldi arazteko. Lehenik logela; paretak zulo guziekin, laukia, kolore meheak, sapaiko argi zikoitza, lehio hertsia, kanpotik datorren airea, zola, ohe zaharra, zenbait arropa gainean, kadira xinple bat mahain baten aintzinean eta bera aulkian eserita logela dibujatzen ari ate zerratuaren parrean. Arratsaldeko bostak, paseatzeko tenorea; egunero bostetan, euririk ez delarik, kanpora doa, borta aintzinean ibiltzera. Pasiloetan pasatzerakoan, ezkinak, ate frango, lehioak ta gero kanpoan etxe aurreko zuhaitz eihartuak, zeru puzka bat, karrikarekin komunikatzen duen portal handia begietan itzatzen ditu metodikoki, ganberara itzuli eta paperean ezartzeko kolore anitzekin; plano orokor bat egiteko asmoan.

        Zenbaitek horrelako kasu batean, itsas hegian izaten diren postalezko eguzki sartze horietarik bat edo emazte mitiko baten gorputz desiragarria margo lezake, bainan harek etxeko planoa (egin ahala zuzena) baizik ez du nahi eta mila alditan hasitako, purtzikatutako, arretako plano hori eramaiten du aurrera; kasko tzarra! Hutsaren sensazio hotzari erantzuteko bere lanean ez die orroitzapenei biderik uzten. Aldi bat eta sekulako atea hertsi die, dagoena edo begi aintzinean daukana margoan gatibu ezartzeko. Arratseko zortziak; afaria; logelan sartzen den gizonak hitz pobre batzuk botatzen platerak mahain gainean pausatzerakoan; presoaren marrazkiari begi ukaldi bat ematen dio zaintzaileak, konprenitu gabe; berak ez du sekulan ezer margotu, ez daki, inoiz ez ikasi; gauero bezala, jan aintzin, egiten ari den planoa erretzen presonerak, hautsontzia eta papelera begileari hutzi aurretik; bihar beste bat hasiko; irri hits bat dauka ezpainetan zaintzaileak; ez du ulertzen zergatik marrazkiak erretzen diren, botatzen dituen horrek arrats guziz. Mahain aintzinean dagoen aulkian jartzen da begiralea; paper bat metatik hartzen eta plano (mila alditan bezala, lehentxago erretako kuadro hori) osogunearen orroitmenera joanik, marrazkitzen hasten da kakolatasun herabe batekin. Atea hesterakoan aditzen den hots mekanikoa; errauts bolada bat araitzen emeki; margo perfektoaren logelan dago zaintzailea, dibujatzen ikasten ari, bizitasun tragiko baten barnean kokatua; emazte aurpegi bat heldu zaio lehenik kolore ainitzetan; bigarren orria metatik hartzen, lapitza zorrozten, hauts metanioari begiratzen momento bat eta berritz lanera; gaueko mitxeleta bat lehiotik hegaldatzen, ilargia barneratzen. Goizaldera, ate hertsia, garrean dagoen mahaiana eta aurrean begiralea aulkian eserita marrazkitzen ari, kadira xinple bat jarlekutzat, zenbait arropa ohe zaharraren gainean, kanpotik datorren ihintz freskoa, tanta umiak, lehioa burdin behatzekin, gaineko argi zikoitza, kolore meheak, laukia, paretak zulo guziekin kolore ainitzetan. Soinu bakarra: zaintzaileak arnasa kanporatzen eta bereganatzen. Eguzkia altxatzen ari lehioan; itzalak, abokadua, apaiza, soldadoak kartzelan bortizki agertzen zaizkio; kanpoan, sei harma tiroen oihartzunek gorputz bat eskatzen, bilatzen prestuki bilakatzeko edo pareta batean punpatzeko. Itzalak, marrazkian lotuak, koloretan irentsiak; inor ezta salbatuko; eguerdirako, harmak umezurtz geldituko.